تاملي بر نگرش و شاعرانگي نيّر تبريزي در منظومه «آتشكده»

چكيده شعر عاشورايي، جرياني پويا، حركتي متعالي است كه از آغاز با ادبيّات آييني، مرثيه‌سرايي، شكل‌گيري و دوام حكومت‌ها و از همه مهم‌تر با تصوف و عرفان اسلامي ‌قرابت و آميختگي خاصي پيدا نموده تا اين كه منظومه‌هايي عرفاني ـ عاشورايي، از قبيل: آتشكده نيّر تبريزي، زبده الاسرار صفي علي شاه اصفهاني، گنجينه‌الاسرار عمّان ساماني و... نوشته شده و به عنوان شاهكارهايي در ادبيّات ديني عرضه شده‌اند. ميرزا محمّدتقي حجه‌الاسلام با نگرشي عرفاني كه جان مايه ادب فارسي است به شرح واقعه عاشورا كه خود نيز دريايي از معارف ديني شيعيان را در بر مي‌گيرد؛ پرداخته است. هدف در اين نوشته بررسي و مطالعه انديشه‌ها، تصويرگري‌ها و آراستگي‌هاي شعر عاشورايي نيّر تبريزي در مثنوي آتشكده است. به كارگيري صور خيال و آرايه هاي ادبي همچون مجاز، تشبيه، استعاره، كنايه، تلميح، براعت استهلال، اقتباس از آيات و احاديث و... شكل هنري خاصي به منظومه بخشيده است. نيّر شاعر دوره بازگشت بوده و همانند هم عصرانش در مثنوي سرايي از مولانا متاثر گشته است؛ ابيات گوناگوني كه در سراسر منظومه از مثنوي معنوي به شكل تضمين استفاده كرده، شاهدي بر اين ادعا است. شاعر با الهام از بهار، گل، سوسن، سرو، نسرين، شمع، پروانه و ديگر عوامل طبيعي پيرامونش از قبيل خورشيد، ماه آسمان، دريا، طوفان و... تصاويري متنوع و گسترده خلق كرده كه باعث اعجاب مخاطب مي شود

Abstract “Ashoraei poem is dynamic course with lofty movement which from beginningʹ with religious literatureʹ jeremiad forming and continuance of regimens and the most important of all Islamic “Sufism” and “theosophy” has found a very especial propinquity and blend until”theosophy” “Ashoraei” epopee such as “Atashkadeh Nayyer Tabrizi” “zobdeh Alasrar” from “Alishah Esfahani” “Ganjineh Alasrar” from “Omman Samani” and … are appeared and as masterpieces of religious literature are presented. These poets ode (poem) such as: ”Meirza mohammad Ali hogatalaslam “with a” Theosophy approach “which is the sole of persian literature started to explain “Ashora “event (incident) which itself is a sea of religious knowledge of “Shiite” that covered it wholly and explained it fully. Explanation and analyzation of these works and more than it for making clear hidden point in poetʹs mind which is the superior jurisconsult and experienced bookman and also tracing of secret and code of portrait of his “Atashkadeh” popee .In order to make perfect to training unique theosophy in religious poem in Persian language identity of Iranian national and “Ashoraein “culture looks very important .The most basic aim of this research is scrutiny and study of portraits ،nattiness of “Ashoraein “Poem in work of “Nayyer Tabrizi” in “Atashkadeh، coupletIn this research the march of “Ashoraein” poem in “AZARBAYJAN” and theosophy reading “Ashora” and also information about effective element on her mind and the effective reason of epopee and making clear or analyzes of information according to nalyze of contains is tried to be considered . Key words Religious poem, Ashoraein theosophy, Azarbayjan, Nayyer Tabriz.