مقايسه شاخص هاي زيست محيطي موازنه و كارايي نيتروژن در توليد زعفران و گندم

Comparison of environmental indicators for nitrogen efficiency and balance in saffron and wheat production systems under Qaenat County

بهبود كارايي استفاده از منابع در بوم نظام هاي زراعي، ضمن كاهش خطرات زيست محيطي، افزايش توليدات كشاورزي را در پي دارد. به منظور بررسي شاخص هاي موازنه و كارايي نيتروژن در زراعت گندم و زعفران، تحقيقي در شهرستان قاينات واقع در استان خراسان جنوبي انجام شد كه در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طي سال زراعي 91-1390 مورد بررسي قرار گرفتند. محاسبه اين شاخص ها با استفاده از دستورالعمل سازمان همكاري و توسعه اقتصادي (OECD) صورت گرفت. بدين منظور، اطلاعات لازم از قبيل ميزان بذر و بنه، كود مصرفي، ميزان توليد و سطح زير كشت گندم و زعفران، از طريق پرسشنامه و ضرايب مورد نياز از منابع مختلف جمع آوري شد. نتايج نشان داد كه شاخص هاي موازنه و كارايي نيتروژن در هر دو محصول بين بخش هاي مختلف منطقه مورد بررسي تفاوت معني داري داشتند. بيشترين كارايي نيتروژن در محصول گندم در بخش نيمبلوك (63/88 درصد) و براي محصول زعفران در بخش سده (03/18 درصد) به دست آمد. هم چنين بين دو محصول از نظر شاخص هاي موازنه و كارايي نيتروژن اختلاف ‏معني‏دار مشاهده شد، به صورتي كه گندم كارايي نيتروژن بالاتري نسبت به زعفران نشان داد و منشا اين اختلاف، تفاوت در ميزان كود دامي مصرفي در دو محصول بود. بين سنين مختلف مزارع زعفران از نظر موازنه و كارايي نيتروژن اختلاف معني داري وجود نداشت. هم چنين نتايج نشان داد كه بين شاخص هاي موازنه و كارايي نيتروژن همبستگي منفي و معني داري وجود دارد.

Improving the resource use efficiency in agroecosystems will increases agricultural productions, while reduces environmental pollutions. In order to evaluate the nitrogen efficiency and balance indicators, a research was conducted in wheat and saffron production systems at Qaenat region (South Khorasan province, Iran) during growing season of 2011-2012. The Indicators were calculated using the method of Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). For this purpose, the necessary information about seed and corms planting rates, fertilizers, crops yields and the area under wheat and saffron were collected by questionnaire and the required coefficients were obtained from various literatures. Results showed that the nitrogen efficiency and balance indicators were significantly different between districts of the studying area for both crops. The highest nitrogen efficiency was related to wheat in Nimbolouk (88.63%) and for saffron was recorded in Sede (18.03%). Also, nitrogen efficiency and balance indicators showed a significant difference between these crops, so that wheat had higher nitrogen efficiency than saffron, which was mainly due to the amount of manure applied in these crops. There was no significant difference between the different ages of saffron farms for nitrogen efficiency and balance. Also, the results showed that there was a significant negative correlation between nitrogen efficiency and balance indicators.