فرجام نفس از نظرگاه سهروردي

The Destiny of the Soul from the Perspective of Sohrevardi

چكيده در اين مقاله سعي گرديده تا ديدگاه كلي سهروردي درباره فرجام و سرانجام نفس بررسي گردد. لذا در آغاز به اولين مسيله، يعني بقاي نفس پس از فناي بدن پرداخته شده و چهار دليل شيخ اشراق مبتني بر پذيرش اين مسيله تبيين گرديده است. سپس به بيان ديدگاه وي در مورد سعادت و شقاوت نفوس و حقيقت عذاب و پاداش اخروي پرداخته شده است. پس از آن ديدگاه اشراقي وي درباره احوال نفوس انساني و طبقات آنان پس از مرگ تبيين گرديده و در پايان، مسيله تناسخ از ديدگاه سهروردي به اجمال بيان شده است و نتيجه گرفته مي‌شود كه وي نيز در ابتدا بر مبناي مشايين تناسخ را باطل مي‌داند، اما در اواخر عمر در نظريه خود ترديد دارد؛ لذا در آخرين كتاب خود ـ حكم‍هالاشراق ـ با ترديد به ابطال تناسخ سخن مي‌راند. واژگان كليدي: شيخ اشراق، نفس، مرگ، تناسخ، فنا و بقا، سعادت و شقاوت.

The Destiny of the Soul from the Perspective of Sohrevardi Majid Sadeghi Hasan-Abadi* Mansooreh-Sadat Vedad** I will investigate the general perspective of Sohrevardi about the destiny and fate of soul in this article. Thus first the survival of soul after the death of body is discussed and the four reasons of Sheikh Ishraq to prove this survival are elaborated. Then his opinion regarding the soulʹs felicity and misery and the reality of the other worldʹs punishment and reward will be discussed. Then his transcendental view about the states of humanʹs soul and their degrees after death are explained and at the end, reincarnation is briefly explained from his pint of view. Then I will conclude that he did not believe reincarnation – based on his peripateticist approach - from the beginning but he doubts in his theory at the end of his life. Thus he doubtfully talks about the falseness of incarnation in his last book ʹHikmah Al-Ishraqʹ. Key expressions: Sheikh Ishraq, soul, death, incarnation, death and survival, felicity and misery.