«خويدوده» در شواهد تاريخي و بررسي آن در بخش تاريخي شاهنامه فردوسي

khovidoudah in historical records and its study in the historical section of Shahnameh Ferdowsi

رسم خويدوده، از جمله مباحث مناقشه برانگيز و پرتكراري است كه سال‌هاست در ميان پژوهش‌گران در عرصه تاريخ ايران پيش از اسلام و دين زرتشت رايج است و پيرامون آن، بررسي‌هاي مختلفي صورت گرفته است. در اين مقاله، مجموعه شواهدي را كه به اين رسم، اشاراتي مستقيم يا غيرمستقيم كرده‌اند، از متون مختلف گرد آورده‌ايم. اين بررسي، پس از بحثي ريشه شناختي در ريشه‌يابي كلمه «خويدوده»، به ترتيب، شواهدي از ازدواج با محارم را در ميان ايزدان و اساطير در بين‌النهرين و ايران باستان، شواهدي از ازدواج با محارم در ايران از خلال آثار مورّخان يوناني، شواهدي از ازدواج با محارم در متون ميانه زرتشتي و سپس شواهدي از اين آيين را در متون دوران اسلامي پي مي‌گيرد و مواردي را نيز در كتاب شاه‌نامه فردوسي كه مي‌تواند مويّدي بر اين آيين باشد، بيان مي‌كند.

Incest is one of the controversial and popular issues undertaken by the researchers in the history of Persia prior to Islam and Zoroastrianism and there has been numerous studies in this regard. In this essay a collection of records which directly or indirectly points to this issue has been compiled from different texts. This study first deals with an etymologic discussion about the word “ khovidoudah” followed respectively by the records of this sort of marriage among Gods, and myths in Transpotamia and the ancient Persia, Greek historians reference to incest in Iran in their works, records found in Middle Zoroastrian texts, and Islamic texts. Finally cases within Shahnameh which attest to this rite are introduced.