بررسي تأثير باكتري‌ها و قارچ‌هاي محرك رشد گياه بر افزايش عملكرد و برخي از پارامترهاي رشدي سه رقم سيب‌زميني (Solanum tuberosum)

Effect of Plant Growth Promoting Rhizobacteria on Yield Increment and Some Growth Parameters of Potato (Solanum tuberosum) Genotypes

مطالعه ريزموجودات خاكزی و برهم‌كنش روابط همزيستی مفيد بين اجزاء مختلف زنجيره غذايی از جمله مباحث نوين در كشاورزی پايدار می‌باشد. از اينرو به‌منظور بررسی تأثير تلقيح قارچ‌ها و باكتری‌های محرك رشد بر عملكرد مينی‌تيوبر سه رقم سيب‌زمينی آزمايشی به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفی در 10 تكرار در گلخانه تحقيقاتی پژوهشكده بيوتكنولوژی منطقه مركزی كشور اجرا شد. سه رقم سيب‌زمينی (آگريا، مارفونا و آريندا) در طول دوره رويشی تحت تأثير 11 تيمار بيولوژيك مختلف شامل باكتری باسيلوس (Bacillus polymixa)، باكتری سودوموناس (Pseudomonas putida)، باكتری ازتوباكتر (Azotobacter chroococcum)، قارچ گلوموس (Glomus intraradicies)، تركيب‌های باسيلوس + گلوموس، سودوموناس+گلوموس، ازتوباكتر+گلوموس، ازتوباكتر+ باسيلوس، ازتوباكتر+ سودوموناس، ازتوباكتر+ باسيلوس+گلوموس، ازتوباكتر+ سودوموناس+گلوموس قرار گرفت. شاخص‌های رشدی گياه مانند ارتفاع و وزن خشك گياهچه و هم‌چنين صفات مربوط يه مينی تيوبر مانند عملكرد، وزن خشك و تعداد مينی تيوبر سه ماه پس از اعمال تيمارهای آزمايشی مورد ارزيابی قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تأثير تيمارهای بيولوژيك روی صفات مربوط به غده مانند تعداد مينی تيوبر، عملكرد مينی تيوبر و وزن خشك كل مينی تيوبر در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد. اما تفاوت معنی‌داری از لحاظ طول و وزن مينی تيوبر ديده نشد. اثر متقابل رقم و تيمارهای بيولوژيك نيز بر عملكرد و وزن خشك كل مينی‌تيوبر نيز معنی‌دار شد. به‌طوری‌كه بيشترين عملكرد و وزن خشك مينی تيوبر در گياهان رقم آريندا تلقيح شده با ازتوباكتر+ سودوموناس+گلوموس ديده شد. نتايج هم‌چنين حاكی از آن بود كه تيمار آزتوباكتر+گلوموس و آزتوباكتر به‌ترتيب دارای بيشترين طول ساقه و بيشترين تعداد ساقه فرعی در مقايسه با ساير تيمارهای آزمايشی بودند. به‌طوركلی نتايج به‌دست آمده از اين آزمايش حاكی از آن است كه كاربرد قارچ‌ها و باكتری‌های محرك رشد گياه نقش مفيد و مؤثری در رشد و افزايش عملكرد مينی تيوبر سيب‌زمينی داراست و می‌تواند به‌عنوان جايگزينی مناسب برای كودهای شيميايی در توليد ارگانيك اين محصول مطرح باشد.

A greenhouse experiment was conducted at Agricultural Biotechnology Research Institute, Central Region of Iran to evaluate the effects of some plant growth promoting bacteria and fungi inoculation on growth and minituber yield of potato cultivars. The experiment was arranged as a factorial based on a completely randomized design with ten replications. Three potatoes (Solanum tuberosum L.) genotypes (Agria, Marfona and Aranda) were treated by eleven biological treatments including bacillus, azotobacter, pseudomonas, glomus, combination of bacillus + glomus, pseudomonas + glomus, azotobacter + glomus, azotobacter + bacillus, azotobacter + pseudomonas, azotobacter + bacillus + glomus, and azotobacter + pseudomonas + glomus during vegetative stage. Analysis of variance results indicated that the effects of biological treatments on number of minituber, yield, and total dry weight of minituber were significant at 1% probability level. But there was not any significant difference in terms of size and weight of each minituber. The interaction of biological treatments and genotypes was also significant for yield and total dry weight of minituber. The highest tuber yield and total dry weight were observed for the Aranda genotype treated with azotobacter + pseudomonas + glomus. Moreover, the results revealed that azotobacter + glomus and azotobacter had the highest plant height and number of lateral shoot, respectively, as compared to other treatments.