آثار تنش خشكي بر ويژگي‌هاي آناتوميك و فيزيولوژيك برگ دو رقم گندم

Water Stress Effect on Anatomical and Physiological Characteristics of Two Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars

هدف از اين تحقيق بررسی آثار تنش خشكی بر آناتومی آوند‌های چوبی و آبكش، سلول‌های مزوفيل، اپيدرم بالا و پايين، محتوی آب نسبی و سرعت تراوش يونی غشاها در برگ چهارم دو رقم گندم بود. ارقام شعله به‌عنوان رقم حساس و آذر2 به‌عنوان رقم متحمل به خشكی در دو شرايط تنش خشكی (60% ظرفيت زراعی) و شاهد (100% ظرفيت زراعی) درگلخانه تحقيقاتی دانشگاه باهنر كرمان در سال زراعی 1390 به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی كشت شدند. نتايج حاصل نشان داد كه تنش خشكی باعث تغيير قطر آوند چوبی و آبكش، مساحت سلول‌های مزوفيل و اپيدرم بالا در چهار مقطع برگ شده است در حالی‌كه هيچ‌گونه اثر متقابل معنی‌داری بين رقم و تنش بر مساحت اپيدرم پايين و محتوی آب نسبی برگ ديده نشد. اثر تنش بر ميزان يون تراوش يافته از غشا 15 و30 دقيقه پس از قرار دادن بافت برگی در آب در هر دو رقم در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود در حالی‌كه 60 دقيقه بعد هيچ‌گونه اختلاف معنی‌داری ديده نشد. اثر تنش بر ميزان يون تراوش يافته 15و30 دقيقه پس از غوطه‌ور شدن در آب به‌مدت 4 ساعت رقم شعله بيشتر بوده و باعث افزايش معنی‌داری در آن شد. به‌نظر می‌رسد كه تغييرات آناتوميك به‌وجود آمده در اثر تنش خشكی در برگ‌های گندم يك نوع واكنش بوده و لازم است كه در آينده ارتباط اين تغييرات با عملكرد در شرايط خشك در مجموعه بيشتری از ارقام بررسی شود.

The aim of this study was to determine the effects of water stress on the anatomy of xylem and phloem vessels, mesophyll and epidermal cells, relative water content and ion transfer rate of two wheat cultivars including Azar2 as drought tolerant and Shole as drought susceptible cultivars at four leaf stages. Seeds were sown in pots under normal (soil water content at 100% of FC) and the water stress (60% of FC) conditions in a factorial experiment based on CRBD design at the Experimental Farm of Kerman University in 2011. Four samples were taken from different positions of the fully expanded 4th leaf. Results showed that in both cultivars water stress decreased the xylem and phloem vessel diameter and the area of the mesophyll and upper epidermal cells at all positions. However, no significant effect of water stress by cultivar interaction was found on lower surface epidermal cell size and RWC. Water stress effect on the amount of ion leakage up to 30 min after soaking the leaf samples in distilled water was highly significant while it was not significant at 60 min after soaking. The effect of water stress on ion leakage was higher in Shole compared to Azar 2. Anatomical changes of the wheat leaf under water stress condition can be considered as adaptation responses. The effects of such anatomical changes on the final yield need to be investigated in future studies.