تأثير تلقيح با ريزوبيوم و ميكوريزا بر واكنش سه توده يونجه به تنش شوري

Effects of Inoculation with Rhizobium and Mycorhizae on the Response of Three Alfalfa (Medicago Sativa) Populations to Salinity

اين آزمايش گلدانی با هدف بررسی تأثير تلقيح سه توده يونجه با ريزوبيوم و ميكوريزا تحت تنش شوری به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در سال 1390 در دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. در اين آزمايش سه رقم رهنانی، همدانی و بمی در چهار سطح شوری (20، 60، 120 و 180 ميلی‌مولار كلريد سديم) و چهار تيمار تلقيح (شاهد، ميكوريزا، ريزوبيوم و ميكوريزا + ريزوبيوم) ارزيابی شدند. در اثر شوری ارتفاع، سطح برگ، وزن خشك اندام هوايی و ريشه، درصد آغشتگی ميكوريزايی ريشه، تعداد و وزن گره و هم‌چنين سطح كل، سطح ويژه، قطر و طول تجمعی ريشه گياهان يونجه كاهش يافت. بيشترين مقادير اين صفات به‌ترتيب در تيمار تلقيح دو جانبه ميكوريزا+ريزوبيوم، تلقيح با ميكوريزا، تلقيح با ريزوبيوم و تيمار شاهد به‌دست آمد. درصد آغشتگی ميكوريزايی، تعداد و وزن گره نيز در تيمار تلقيح دو جانبه بيشترين بود. ميزان تأثير مثبت تلقيح گياهان بر رشد ريشه بيشتر از تأثير آنها بر رشد اندام هوايی هوائی بود. ميزان تأثير تلقيح گياهان با ميكوريزا بيشتر از ميزان تأثير تلقيح با ريزوبيوم بود. رقم رهنانی در مقايسه با ارقام همدانی و بمی نسبت به تنش شوری متحمل‌تر بود. ميزان كاهش وزن خشك گياه در شرايط شور در تيمار تلقيح نشده نسبت به تيمارهای تلقيح شده بيشتر بود. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد كه تلقيح دو جانبه گياهان با ريزوبيوم و ميكوريزا موجب هم‌افزائی اثرات اين دو ميكروارگانيسم در بهبود رشد گياه يونجه می‌شود، با اين حال تلقيح دو جانبه نسبت به تلقيح گياهان با ميكوريزا و يا ريزوبيوم به تنهائی مزيت قابل ملاحظه‌ای از نظر تعديل آثار شوری نداشت.

In order to study the effects of inoculation of rhizobium and mycorhizae on the response of alfafa cultivars to different salinity levels a pot experiment was conducted. The experiment was arranged as factorial in a randomized complete block design with three replications. The treatments included three alfafa cultivars (Rehnani, Hamadani and Bami), four levels of salinity (0, 60, 120 and 180 mmol (NaCl), and four inoculations (rhizobium, mycorhizae, rhizobium + mycorhizae, and control). There was a decrease in plant height, leaf area, shoot and root dry matter, percentage of mycorhizae infection, and root characteristics. The highest amounts of the above-mentioned growth characteristics were obtained in rhizobium + mycorhizae, mycorhizae, rhizobium, and control, respectively. The highest values of root mycorhizal infection and the number and weight of nodules were also achieved in dual inoculation treatment. Root was more affected than shoot by inoculation. The extent of positive effect of mycorhizae on alfalfa was greater than that of rhizobium. Rehnani was recognized to be more a salt tolerant cultivar as compared to Hamadani and Bami. The decrease in plant dry matter due to salinity was more in non-inoculated than in inoculated treatments. The results of our experiment showed that coinoculation of rhizobium and mycorhizae may cause synergistic effects on alfalfa dry matter accumulation. However, dual inoculation was not significantly superior to other inoculation treatments in terms of the alleviation of salinity effects.