ارزيابي جابه جايي سكونتگاه هاي روستايي پس از زلزله (نمونه موردي: اسطلخ كوه بعد از زلزله سال 1369 در گيلان- زنجان)

(The Assessment of Post-Earthquake Relocation of Rural Settlements (Case study: Estalkhkooh Village after 1990 Earthquake of Guilan – Zanjan

هدف: پس از وقوع سوانح، برنامه هاي بازسازي اغلب با دو رويكرد درجاسازي و جابه جايي انجام مي شوند. تجارب مختلف جهاني نشان مي دهند كه برنامه هاي جابه جايي به ميزان اندكي موردقبول اهالي واقع مي شوند؛ به صورتي كه سايت هاي جديد يا ترك مي شوند يا به رونق قبل خود بازنمي گردند. اين، درحالي است كه تجربه جابه جايي روستاي اسطلخ كوه شهرستان رودبار نشان از پذيرش سايت جديد روستا دارد؛ به صورتي كه اهالي در گسترش و بهبود وضعيت آن تلاش مي-كنند. هدف از نگارش مقاله حاضر، بررسي روند بازسازي روستاي اسطلخ كوه پس از گذشت 20 سال با هدف كشف دلايلي است كه ساكنان جابه جايي را پذيرفته اند و نيز دست يابي به دستاوردها و عوارض آن است. روش: در مقاله حاضر، از روش تحقيق كيفي و ابزارهاي جمع آوري اطلاعات مانند مشاهده، مصاحبه عميق و نيمه عميق و بررسي اسناد كتابخانه اي بهره برده شده است. يافته ها: نتايج حاصل از بررسي ها حاكي از آن است كه جابه جايي اين روستا در جلب مشاركت مردمي با موفقيت همراه بوده است و در سرعت انجام روند بازسازي به موفقيت هاي شايان توجهي دست يافته است. به نظر مي رسد مواردي مانند مالكيت زمين هاي روستاي جديد، فاصله مناسب از سايت قديم و دسترسي به آن و نيز مشاركت اهالي و شوراي اسلامي روستا در فرايند بازسازي و ... از دلايلي هستند كه اهالي، روستاي جديد را پذيرفته اند؛ اما بازسازي عوارضي منفي نيز براي روستا به وجود آورده است. محدوديت ها: دسترسي اندك و گاهي نبود اطلاعات بازسازي، مسير نامناسب دسترسي به روستا و مشكلات مرتبط با جامعه هدف ازجمله سواد اندك و مسن بودن افراد محدوديت هاي پژوهش هستند. راهكارهاي عملي: به نظر مي‌رسد براي كاهش خطر سوانح ازطريق بازسازي، ‌بايستي ستادهاي معين بازسازي در منطقه درزمينه جابه جايي بررسي هاي بيشتري انجام دهند. اصالت و ارزش: اين تحقيق از اين نظر داراي اهميت است كه مي تواند مسيري براي تعيين شاخص هاي اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و فرهنگي جابجايي هاي پس از سوانح درراستاي پذيرش اين رويكرد توسط مردم باشد.

Purpose: Reconstruction programs have two approaches: In-situ reconstructions and Relocation. Different experiences around the world show little acceptance of relocation programs by people which new sites were left or did not return to their pre-boom. Meanwhile, Estalkhkooh village relocation program shows vice versa. Villagers not only accept their new relocated village but also are trying to improve it. The purpose of this article is evaluating the Estalkhooh reconstruction after twenty years in order to discover the reasons of acceptation of the relocation by residence and also to achieve outcomes and complications. Methodology: The article is based on qualitative research methods and has benefited from data collection tools such as observation, deep and semi-deep interviews and document review. Findings: Based on results and outcomes of the research, this relocation program was successful in attraction of rural peopleʹs participation as well as its rapid reconstruction process. It seems that simple access to old site of village, little distance from it, owning new lots in relocated village and etc. were the reasons of acceptance of this relocation. But this reconstruction had negatives effects for the village too. Research limitation: lack of information about reconstruction process, Poor road access to the village and the problems associated with low literacy and aging among the target population Practical implications: It seems that in reducing the risk of disasters by reconstruction, the region should be investigated further by headquarters of reconstruction in case of relocation. Original/value: The significance of the research in this regard is introducing the social, economic, physical and cultural factors that contribute to the residence acceptance in relocations after disasters.