بررسي تطبيقي پارچه بافي دوران مفرغ شهر سوخته با مصر، آناتولي و ميان رودان

A Comparative Study of Cloth-Weaving of the Bronze Age in Shahr-e Sukhte with Egypt, Anatolia and Mesopotamia

هنر و فن آوري دوره مفرغ و هزاره سوم پ.م. كه هنگامه رشد جوامع شهرنشين و افزايش ارتباطات بينافرهنگي در غرب آسياست، از اهميت ويژه اي در تاريخ بشر برخوردار است. پارچه بافي از هنرهايي است كه در اين دوران به ويژه در سرزمين هايي همچون آناتولي، مصر، ميان رودان و ايران جان مي گيرد و بستري براي داد و ستد و ارتباطات فرهنگي مي گردد. پارچه در اين دوران، هم كاربرد روزمره دارد و هم كاربرد آييني. بنابر آنچه گفته شد، در نوشتار پيش رو تلاش شده با رويكردي تطبيقي دستگاه هاي پارچه بافي تاريـ پودي اين مناطق در دوره مفرغ و بطور موردي شهر سوخته بررسي شود. در اين راه، با گردآوري داده هاي اسنادي كتابخانه اي و موزهاي، پي جويي توصيفي- تحليلي خاستگاه، گونه ها و روش هاي پارچه بافي شهر سوخته انجام شده است. اين نوشتار براساس هدف، از گونه پژوهش هاي بنيادي و از لحاظ ماهيت و روش، از گونه پژوهش هاي تاريخي است. پرسش هايي كه نگارندگان درپي پاسخ گويي به آنها هستند، بدين قرار است: 1. بهره گيري از چه دستگاه هايي در توليد پارچه به روش تاري- پودي در هزاره سوم پ.م. در ايران، مصر، آناتولي و ميان رودان رواج داشته است. 2. مردمان شهر سوخته كداميك از دستگاه هاي بافندگي را به كار مي برده اند. نتايج بررسي هاي پژوهش حاضر نشان مي دهد استفاده از سه دستگاه پارچه بافي افقي- زميني، عمودي دو محوري و وزنه اي در محوطه هاي باستاني هزاره سوم پ.م. رايج بوده است. طرح بافتهاي پيچيده و گوناگون پارچه هاي يافت شده در شهر سوخته همراه با ديسك هاي گردي كه به عنوان وزنه هاي پارچه بافي كاربرد داشته اند و نيز كشف نمونه هايي كه كاربرد لوحه بافي را در ريشه هاي تزييني انتهاي پارچه ها نشان مي دهند، شواهدي بر استفاده از دستگاه هاي پارچه بافي وزنه اي در مكان يادشده هستند.

The art and technology of Bronze Age and third Millennium BC in which urban communities grew and intercultural communications increased in West Asia is of special importance in the history of mankind. Cloth-weaving is one of the arts which emerged in such time especially in a number of lands like Anatolia, Egypt, Mesopotamia and Iran, and provided the ground for transactions and cultural relations. In such era, textile is of both ordinary and ritual usages. Accordingly, this paper aims to study comparatively the warp-weft looms of such regions in this period, and especially Shahr-e S?khte (The Burnt City) as the case study. For this purpose, by collecting documentary data from libraries and museums, the paper studies descriptively-analytically the origin, types and methods of cloth weaving (textile) in Shahr-e S?khte. This paper is of fundamental researches type in terms of goal and of historical ones with respect to methodology. The present paper seeks to find answers to these questions: what warp-weft looms were commonly used in such regions in third Millennium BC? which weaving looms were used by the residents of Shahr-e S?khte? The results of this study show that the use of three kinds of loom including horizontal ground looms, vertical looms and warp-weighted looms were common in the ancient sites of the third Millennium BC. The design of different complicated textiles found in Shahr-e S?khte along with round discs used as textile weights as well as the discovery of the samples showing the application of tablet weaving in decorated end warps of fabrics all are the evidence of using warp-weighted looms in Shahr-e S?khte.