پديد آورندگان :
سليماني، بهمن نويسنده Soleimani, B , زبيدي، جواد نويسنده كارشناسي ارشد زمين شناسي نفت، دانشكده علوم، گروه زمين شناسي، دانشگاه شهيد چمران اهواز، اهواز، ايران ,
چكيده فارسي :
مشكلات حفاري سازندهاي پابده و گورپي در ميادين نفتي، لزوم مطالعه و بررسي اين دو سازند را با اهميت مي‌سازد. بررسي تغييرات شيميايي و كاني‌هاي رسي اين دو سازند در ميدان كارون واقع در بخش شمالي حوضه فروافتادگي هدف اصلي مطالعه كنوني است. نتايج مطالعه نمودار NGS نشان داد كه كاني‌هاي رسي ايليت، مخلوط- لايه، و گلاكونيت در سازندهاي پابده و گورپي قابل شناسايي است. در نمودارهاي XRD كاني هاي ايليت، كايولينيت، مخلوط- لايه، مونتموريلونيت و كلريت شناسايي شدند. نمودارهاي تغييرات عناصر اصلي نسبت به Al2O3نشان داد كه عناصر اصلي (باستثناي SO3، CaO، Na2O و P2O5) داراي رابطه خطي مستقيمي، ضريب همبستگي (R2) بالا و ضريب تطابق پيرسون (P) كمتر از 05/0 (باستثناي Fe2O3 و MgO) هستند. عناصر كمياب نيز روند مثبتي را نشان مي‌دهند، ولي عناصر Sr، Zn، Cu، W، As، Co، Mo، و Th علاوه بر نمايش روند منفي داراي ضريب همبستگي پاييني نيز هستند. مقايسه ميزان عناصر اصلي و فراواني كاني‌هاي رسي نشان داد كه نسبت بالاي Si/Al و تغييرات Ti غالب بودن ايليت و فقدان كلي كايولينيت را همراه دارد (باستثناي نمونه‌هاي گورپي). بالا بودن مقادير Fe3+ و Mg نيز نشانه حضور گسترده ايليت، كلريت و نيز مونتموريلونيت در سازند پابده است. بالا بودن مقدار Mg منشا دريايي نمونه‌ها و ميزان Fe2O3 (بالاتر از 4%) شرايط اكسيدان را در بعضي از نمونه‌ها نشان مي‌دهد. بالا بودن ميزان Na حضور غالب كاني مخلوط لايه Illite-Mont. و K حضور كاني ايليت را نتيجه مي‌دهد. تمايز ميان نمونه هاي دو چاه مورد مطالعه در نسبت هاي پايين K/Mg و K/Na براي تشكيل مونتموريلونيت و كلريت با منشا دريايي (در چاه شماره 5) و مقادير بالاي آنها منشا قاره‌اي (در نمونه‌هاي چاه شماره 2) را نشان مي‌دهد. پارامترهاي شيميايي نيز فراواني نسبي ايليت، مونتموريلونيت، كلريت و مخلوط لايه را تاييد مي كند. مقادير Mn, Fe وV ، نشانگر محيط رسوب‌گذاري احيا با pH متوسط تا كم (گروه 3) مي‌باشد. نسبت Th/U (از 1 الي 4) معرف محيط دريايي تا حدواسط است. تغييرات مشاهده شده در ميزان كاني‌هاي رسي شناسايي شده و تغييرات عناصر شيميايي تغيير در شرايط حوضه رسوب‌گذاري سازگار است. با توجه به تركيب كاني‌هاي رسي شناسايي شده، نمونه هاي مورد مطالعه در رده ‹‹D›› قرار مي‌گيرند و لذا حفاري اين سازندها را آب شيرين با افزودني‌هاي مناسب پيشنهاد مي گردد.
چكيده لاتين :
Drilling problems during Pabdeh and Gurpi formations penetration in oil fields presents the necessity to study these formations. The Karun oil field which is located at the northern part of Dezful Embayment is the main target of the present study. The NGS results indicated that Illite, Mixed layer and Glauconite are the clay minerals in Pabdeh & Gurpi formations. The clay minerals determined by XRD method are Illite, Mixed layer, Montmorillonite, Chlorite and Kaolinite. Major elements variations Vs. Al2O3 plots indicated that these elements (except SO3, CaO, Na2O, and P2O5) have the linear relations with high correlation coefficients (R2) and Pearson factor (P) less than 0.05 (except Fe2O3, and MgO). Trace elements are also presenting positive trends. However, the elements of Sr, Zn, Cu, W, As, Co, Mo, and Th are indicating not only negative trends but also low correlation coefficients. The comparison of major elements and clay mineral abundances indicated that high ratio of Si/Al and Ti variation consistent to Illite predominant and general absence of Kaolinite (except Gurpi samples). High values of Fe3+ and Mg are also the indicators of wide presence of Illite, Chlorite and Montmorillunite in Pabdeh Formation. High values of Mg and Fe2O3 (higher than 4%) indicates marine source and oxidation condition respectively that occurred in some horisons. High values of Na and K are related to dominance of Illite-Montmorillonite and Illite, respectively. The differences observed in K/Mg and K/Na in different locations are showing distinguished environments since their low values associated with Montmorillunite and Chlorite formation in marine (well no. 5) whilst their high values related to continental sources (well no. 2). Chemical parameters are also verified the relative frequencies of Illite, Montmorillunite, Chlorite, and Mixed layers. Fe, Mn, and V values are indicating reducing condition with low-intermediate pH (group 3) in sedimentary environment. Th/U ratio (varies from 1 to 4) is the indicator of marine-intermediate environment. Relative frequencies of the clay minerals and chemical variations coincide to change the sedimentary condition. Based on clay minerals determined in these formations, the sediments are in D class of drilling fluid and therefore it is proposed to drill these formations using fresh water fluid with suitable ingredients materials.
