بررسي برهم‌كنش هيدروژيوشيميايي آبخوان دشت گله دار و سازندهاي زمين شناسي

Assessment of Hydrochemical Interactions Between Galendarʹs Aquifer and Geological Formations

كيفيت منابع آب و شناخت عوامل موثر بر آن از مسايلي است كه امروزه با توجه به كمبود منابع آب اهميت بسيار زيادي يافته است. با توجه به ارتباط منابع آب با محيط اطراف، شناخت برهم‌كنش اين دو عامل مي تواند ديد مناسبي را براي مديريت بهينه منابع در اختيار قرار دهد. دشت گله دار يكي از دشت هاي بسيار مهم صنعتي و كشاورزي در جنوب استان فارس است كه از لحاظ كمي و كيفي متاثر از اين فرايند مي باشد. در اين تحقيق كه براي اولين بار در اين منطقه صورت گرفته است، كيفيت آب زيرزميني دشت گله دار با نمونه برداري از 20 حلقه چاه انتخابي موجود در آبخوان اين دشت بررسي شده است. سپس از نمودار پايپر، نمودارهاي تركيبي، تحليل‌هاي آماري، تحليل عاملي و بررسي شاخص هاي اشباع براي شناسايي منشا شوري استفاده شد. براساس نمودار پايپر، آب زيرزميني دشت گله دار داراي تيپ كلريدي- سديمي و سولفاتي- كلسيمي است، همچنين نمودارهاي تركيبي نشان مي دهند كه روند خطي واضحي بين سديم و كلر و همچنين كلسيم و سولفات وجود دارد كه حاكي از ورود آب هاي حاوي هاليت و ژيپس ناشي از انحلال سازندهاي اطراف و زمين هاي شور و نمكزارها منطقه است. نتايج نشان مي دهد كه دلايل تخريب كيفيت آب هاي زيرزميني در اين دشت، مختلف و ناشي از ورود آب هاي عبوري از نمكزارها، پساب كشاورزي و آب شور رودها و رواناب هايي كه از سازندهاي گچي اطراف وارد منطقه شده و انحلال هاليت و ژيپس اين سازند ها است.

Nowadays, the quality of water resources and recognition of its effective factors is one of the most important issues in the world with regard to shortage. Interaction between water resources and surrounding porous media plays an important role in controlling the groundwater quality. Moreover, identification of this factor can be helpful for optimal water management. So, this interaction has affected the groundwater quality of Galehdar plain, which is located in the south of Fars province of Iran, and because of its agricultural and industrial importance, study of this factor is necessary in this plain. In this study, which is performed for the first time, the groundwater quality of the plain is analyzed by using of 20 water well samples in March 1990. Then, the piper diagram, composition diagram, statistical analyses including factor analysis and saturation index were used for determination of the sources of salinity and effective processes in geochemical media of the aquifer. Based on the piper diagram, groundwater of Galehdar is Cl-Na and SO4-Ca type. Also, the composition diagrams show the linear trend between Na and Cl and also between Ca and SO4 showing the intrusion of halite and gypsum that are solved in the water originating from solution of geological formations and salty soils. Statistical analysis demonstrates three effective factor in the groundwater. The value of factor one is about 51.9 percent resulted from halite dissolution with highest effect on groundwater quality. Assessment of saturation index demonstrates that total trend of hydrochemical processes on Galehdar aquifer are halite and gypsum dissolution and sedimentation of calcite and dolomite. These show that the reasons of groundwater quality in this plain are different resulted from water intrusion from salty soil and agricultural disposal and brines from river and runoff that flows over Gachsaran and Aghajari formation and dissolution of gypsum and halite. These formations have the highest effect on the Galehdar’s groundwater quality.