ازدواج مقدس

Sacred Marriage

كيومرث در متون اسطوره‌اي ايران به عنوان نخستين انسان، نخستين پيامبر و نخستين پادشاه معرفي شده است. در متون فارسي و عربي بجا مانده از سده‌هاي نخستين پس از اسلام، اغلب كيومرث به عنوان نخستين پادشاه معرفي شده است. بنظر مي‌رسد اين وجه از شخصيت كيومرث بازمانده روايت‌ها و خداي نامه‌هاي غير رسمي و غير حكومتي پيش از اسلام بوده باشد كه بيش‌تر در مناطق شرقي فلات ايران رواج داشته است و نسخه‌اي از آن در دسترس ما نيست. هم‌چنين در كتاب‌هاي ديني زرتشتي بجا مانده از سده‌هاي پاياني حكومت ساساني و سده‌هاي آغازين پس از اسلام كه به زبان پهلوي نگاشته شده است، كيومرث در هيات نخستين انساني معرفي مي‌شود كه آفريده اهورامزداست و با پذيرش دين مزديسني از جانب او، سبب رستگاري نوع بشر مي‌شود. اما بايد توجه داشت كه تمام اين روايت‌ها محصول تفكر موبدان و نويسندگان رسمي عهد ساسانيست. روايات پهلواني شرق ايران نيز كه كيومرث را به عنوان نخستين پادشاه سلسله پيشدادي معرفي مي‌كند نيز به زماني دورتر از روايات موبدان غرب ايران مربوط نمي‌شود. حال اين سوال پيش مي‌آيد كه آيا اين روايات در زمان‌هاي پيش‌تر نيز به همين صورت بوده‌اند؟ آيا كيومرث در زمان‌هاي پيش‌تر نيز به عنوان نخستين انسان آفريده اهورامزدا معرفي مي‌شده است؟ اين مقاله تلاش دارد كه نظريه‌اي را مطرح كند كه در آن كيومرث بخشي از كهن الگوي اساطيري ازدواج مقدس «خداي آسمان» و «ايزدبانوي زمين» است كه باعث رويش گياهان يا زايش انسان‌ها از دل زمين مي‌شود و به اعتقاد ما كيومرث در اين اسطوره كهن، نام نطفه خداي آسمانيست.

In mythological texts, Kayumars is introduced as the first man, prophet and the first king. In Farsi and Arabic texts remaining from the first centuries after Islam, often he is introduced as the first King. It seems that this side of Kayumars’ character could be the remnants of the narratives and informal and non- governmental Khodaynamehs prior to Islam which was most common in the Eastern Iran and to which one has no access. Also in Zoroastrian books left behind from the last centuries of the Sassanid reign and the first centuries after Islam which was written in Pahlavi language, Kayumars appears as the first man created by Ahuramazda and upon his acceptance of the Mazdaei religion, he brings salvation to the mankind. However it must be taken into account that all these narratives are the outcome of the thought processes of the official writers and priests in the Sassanid era. The heroic narratives in the eastern Iran which recognizes Kayumars as the first king in the Pishdadi dynasty are not far from the priests’ narratives in the western Iran in terms of time. Now the question arises that whether these narratives in the earlier times were as such? Was Kayumars regarded as the first creature, created by the Ahuramazda in those first days ? This article attempts to put forward a theory in which Kayumars is part of the mythological archetype of the sacred marriage between the “God of heavens” and the “Goddess of the Earth” that caused the growth of plants or birth of humans from the Earth’s core and it is believed that Kayumars in this ancient myth, is the name of the seed from the God of the heavens.