مطالعه‌ تطبيقي نقوش سفالينه‌هاي كلپورگان با نقوش سوزن‌دوزي بلوچ

The Comparative Study of Designs of Kalporegan Potteries and Baloch Needlework

تاثيرپذيري و رابطه هنرهاي گوناگون يك سرزمين، مي تواند موضوع ارزشمندي براي تحقيقات پژوهشگران باشد. سفالينه هاي توليدشده در روستاي كلپورگان واقع در شهرستان سراوان و سوزن دوزي هاي مناطق مختلف سيستان و بلوچستان، در دوره معاصر با نقوشي تزيين مي شوند كه با تكيه بر اصالت گذشته هنر اين سرزمين، از ساختاري هندسي و منحصر به فرد بهره مي گيرند. اين نقوش كه در هر دو هنر نام برده، به دست زنان ترسيم مي گردد، جز جدايي ناپذير هنر بلوچ محسوب مي شود. بر اين اساس، در مقاله پيش رو با هدف بررسي رابطه ميان نقوش هنر سفالگري كلپورگان و سوزن دوزي بلوچ كه از يك بافت فرهنگي مشترك بهره مي گيرد، اشتراكات و وجوه افتراق احتمالي اين دو هنر مدنظر قرار خواهد گرفت. سوال عمده اين است چه ارتباطي ميان نقوش سفالينه هاي كلپورگان و سوزن دوزي بلوچ وجود دارد. اين ارتباط چه حوزه هايي را شامل ميشود. در اين مقاله با به كارگيري روش تحقيق، توصيفي- تحليلي نقوش دو هنر قوم بلوچ مطالعه تطبيقي شده است. در جمع آوري اطلاعات هم از روش كتابخانه اي، مشاهده ميداني و مصاحبه با هنرمندان پيش كسوت استفاده شده است. با پژوهش انجام شده روشن شد، الهام گيري نقوش سفال كلپورگان از طبيعت، باورها و اعتقادات بلوچ دركنار نقوش سوزن دوزي كه با الهام گيري از طبيعت، فرهنگ و باورهاي قوم بلوچ شكل مي گيرد، زمينه ساز اشتراكاتي در نقوش اين هنرها شده اند. از جمله وجوه مشترك اين دو هنر، وجود نقوش هندسي با بياني انتزاعي و نمادين برگرفته از طبيعت و باورهاي قوم بلوچ، نقوش ساده و تركيبي، ساختار مشابه در نامگذاري و انتخاب نقوش برمبناي پديده هاي طبيعي بلوچستان است. همچنين با مطالعه نقوش سفالگري كلپورگان و سوزن دوزي بلوچ به وجود عناصر بصري مشترك مانند تكرار، ريتم، حركت، نظم و تركيب بندي هاي متقارن برمي خوريم كه در قالب فرم هاي هندسي و ساختار مشابه، ارتباط ميان نقوش اين دو هنر را پر رنگ تر خواهد كرد. در مسير پژوهش حاضر نظر به گستردگي و تنوع نقوش سوزن دوزي، با دسته بندي نقوش در قالب ساده و تركيبي، نمونه هايي از نقوش گزينش شده است كه بيشترين كاربرد را در سوزن دوزي مناطق مختلف سيستان و بلوچستان دارند و از بررسي نمونه هاي مشابه خودداري شده است.

The relationship between various arts of a country and their influence on each other can be a valuable subject for researchers’ investigations. Produced potteries in the Kalporegan village, located at the Saravan city, and needleworks of different regions of Sistan and Balochestan are decorated today with designs which enjoy a geometric and unique structure by emphasizing the past originality of the art of this land. These designs which are drawn by women in the two mentioned arts are an inseparable part of Baloch art. Accordingly, aiming to study the relationship between pottery designs of Kalporegan and Baloch needlework which enjoy a common cultural context, this article considers the probable points of similarity and difference between the two arts. How to make connection between the designs of Kalporegan potteries and Baloch needlework is the major question of this study. What domains are comprised by such relationship? Using historical as well as descriptive-analytic method, this research investigates comparatively the designs of the two arts of Baloch people. The information collection was done via library method, field observations and interview with senior artists. The results of this investigation show that common aspects between the designs of these arts is due to both arts’ taking inspiration from nature as well as Baloch people’s beliefs and culture. Amongst the point of similarity between the two arts are geometric designs with symbolic and abstract expression derived from nature and Baloch beliefs, simple and combined designs, similar structure in nomenclature and designs’ selection based on Balochestan natural phenomena. Also, the study of Kalporegan pottery designs and Baloch needlework specifies presence of common visual elements such as repetition, rhythm, motion, order and symmetrical combinations that will foreground the relationship between the designs of these two arts in the form of geometric figures and similar structures. Due to diversity and variety of needlework designs, through grouping the designs into simple and combined, the researchers selected the more used designs of needlework at different areas of Sistan and Balochestan and refrained from investigating similar designs.