بررسي تطبيقي نخستين پيكرك هاي انساني در داسه بارور (لوانت، ميان رودان، آناتولي و غرب ايران)

Comparative Analysis of the Early Human Figurines in the Fertile Crescent (Levant, Mesopotamia, Anatolia & Western Iran)

اين نوشتار درپي آن است تا با نگاهي به دوران آغاز ساخت پيكرك هاي انساني در داسه بارور (لوانت، ميانرودان، آناتولي و غرب ايران)، در يك بررسي تطبيقي دلايل ساخت و مفاهيم آنها را كنكاش كند. اين امر به ديگر پژوهشگران ياري مي رساند تا با پيگيري مسير زماني ساخت پيكرك ها آنها را با يكديگر مقايسه كنند. گستره تاريخي آثار موزه اي بررسي شده، پايان فراپارينه سنگي تا پايان نوسنگي را در بر مي گيرد. مقاله چهار هدف نهايي را پي گيري مي كند: بررسي نظريات و تفاسير پژوهشگران درباره كاركرد پيكرك هاي انساني دوره نوسنگي، بررسي تپه هاي نوسنگي داسه بارور كه پيكرك هاي انساني ساخته اند به تفكيك مناطق و با ترتيب زماني، طراحي نقشه پيكرك هاي انساني نوسنگي داسه بارور و پي جويي دلايل آغاز ساخت پيكرك هاي انساني در تغييرات بافت اقتصادي منطقه. داده هاي پژوهش در يك بررسي كتابخانه اي و موزه اي گردآوري شده اند. روش پژوهش، مقايسه تطبيقي ساختار پيكرك ها و بررسي تحليلي ارتباطشان با يكديگر بوده است. اين نوشتار براساس هدف از گونه پژوهش هاي بنيادي و از حيث ماهيت و روش، تاريخي است. تجزيه و تحليل اطلاعات در اين پژوهش از نوع كيفي بوده است. برجسته ترين نتيجه اي كه به دست آمد، برتري مطلق پيكرك هاي زنانه بر مردانه از ديدگاه شمار و گوناگوني بود. از سوي ديگر به نظر مي رسد غرب منطقه يادشده با فاصله اي نزديك به يك هزاره زودتر از شرق آن، ساخت پيكرك هاي انساني را آغاز كرده و درست با همين تفاوت زماني، زودتر به كشاورزي روي آورده است، درحالي كه آغاز دام پروري در شرق منطقه بوده است. بر پايه اسناد باستان شناختي ميتوان بيان داشت كه فرايند ساخت پيكرك هاي انساني هم بستگي بسيار نزديكي با آغاز به كشاورزي و روي آوردن به اقتصاد مبتني بر برزيگري و كشت زمين دارد.

Looking at the dawn of human figurines in the Fertile Crescent which comprises Western Iran, Anatolia, Mesopotamia and Levant, this article aims to explore the reasons of their making and their meanings comparatively. This may help scholars to compare the artifacts following their construction timeline. The historical span of investigated museum artifacts in this case study is from the end of Epipaleolithic and the beginning of Proto Neolithic to the end of Neolithic. This article pursues the following four aims: 1) investigating the theories and ideas of scholars about the function of Neolithic human figurines, 2) studying and separating spatially and temporally the Neolithic sites of Fertile Crescent in which such figurines have been made, 3) preparing the map of Neolithic human figurines of Fertile Crescent, 4) searching the reasons for making human figurines in the changes of the economic context of the area. The data of this study has been gathered via library and museum survey. The method of this study is comparative examination of the figurines’ structure and analytical investigation of their relation with each other. Regarding purpose and methodology, this research is respectively a foundational and historical research. The most important result of this study is the absolute dominance of feminine figurines over the masculine ones regarding number and variety. On the other hand, the western side of this region has started the making of such artifacts almost one millennium earlier than the eastern side and, exactly with the very temporal distance, it has commenced agriculture whereas the beginning of animal husbandry was in the eastern side. On the basis of archaeological evidence it can be said that the procedure of making human figurines is closely coordinated with the beginning of agriculture and inclining toward farming- based economy.