بررسي نقش الگوهاي هويت پرداز در هويت معماري معاصر ايران

The Study of Identity-Making Patterns in the Identity of Iran’s Contemporary Architecture

با نگاهي اجمالي به ادبيات معماري معاصر ايران بيشتر مواقع، نشانه هايي از نارضايتي منتقدين از وضع موجود همراه با اذعان به «بي هويتي» آن ديده مي شود. برخي از منتقدين مسيله بيگانگي مردم و معماري را با يكديگر بررسي كرده و از اينكه هيچ يك داراي اعتبار و احترام نبوده، ابراز نگراني مي كنند. برخي نيز شباهت بين شهرهاي گوناگون كشور را از علايم يك بيماري واحد مي بينند كه بدان مبتلا شده اند. ازاين رو، در حال حاضر در بخش وسيعي از جامعه معماري ايران "دستيابي به يك معماري با هويت به عنوان آرزويي مشترك" مطرح است. با اين همه، كمتر نظريه يا نظرياتي يافت مي شود كه به اين پرسش ها پاسخ گويند: هويت چيست، مولفه ها و بسترهاي دخيل در شكل گيري آن و رابطه ميان هويت و معماري چيست. در اين راستا، نوشتار حاضر با مرور ادبيات موضوعي كه درباره نظرات انديشمندان حوزه فرهنگ و معماري است، درباره هويت و فرايند شكل گيري آن در بستر جامعه جستجو مي كند. همچنين با تكيه بر نقش بي بديل فرهنگ، به عنوان روح حاكم بر جامعه، در اين فرايند ساختار هويت را شناسايي كرده و آن را در چهار سطح بررسي و بازشناسي مي نمايد. اين سطوح در اين پژوهش با عناوين "پارادايم"، "سنت"، "الگو" و "دستاوردهاي فرهنگي" معرفي گرديده اند و به نقش آنها در فرايند شكل گيري هويت و برعكس آن، بروز بحران هويت اشاره شده است. نهايت در بخش نتيجه گيري، با بهره گيري از شيوه تحليلي نسبت ميان معماري و سطوح چهارگانه بالا و نقشي كه معماري در اين فرايند مي تواند برعهده گيريد يا بايد از آن انتظار داشت، بررسي شده است.

Looking at the literature of Iran’s contemporary architecture, one can observe dissatisfaction with the existing situation in addition to acknowledging lack of identity in the contemporary architecture of Iran. Some scholars believe that the reason for the problem is alienation of architecture and people, and express concerns about the lack of mutual understanding on both sides. Others consider the similarity between different cities of the country as the symptom of a common illness. Nowadays, having a common identity-based architecture is a matter of national concern for the Iranian architecture society. However, almost no theory is available to provide answer for questions such as what is identity, which elements and conditions are involved in its formation and what is the relationship between identity and architecture. Using comparative method, this study reviews the literature on identity and the procedure of its formation in a culture. Then, the analytical method is applied and four levels of culture –from subjective and abstract levels to objective and concrete ones- are distinguished. These levels are named paradigm, tradition, pattern, and cultural achievements. Furthermore, the role of architectural patterns is accentuated as a means of creating identity. Finally, the relation between architecture and the aforementioned levels as well as the role which can be played by them or is expected from them is discussed.