سنت علمي در تمدن اسلامي

Scientific Tradition in Islamic Civilization

تمدن اسلامي به اذعان مورخان علم منشا بسياري از تحولات علمي و فناورانه كنوني و قرن‌ها هدايتگرِ مبدعِ فعاليت‌هاي علمي بوده است. پرسش اساسي آن است كه نظام علمي حاكم بر تمدن اسلامي از چه ويژگي‌هايي برخوردار بوده كه توانسته خود را به‌عنوان كانون پيشرو و درون‌زاي دانش به جهانيان معرفي كند. پاسخ در سنت مترقي دانشمندان مسلمان در كسب معرفت علمي نهفته است. روش‌ها و قواعدي كه براساس آن به كسب معرفت مي‌پرداختند و سنت‌هايي كه در نظام تعليم و تحقيق تمدن اسلامي ريشه دوانده بود و همچنان بروز، معتبر و قابل استفاده در نحوه دستيابي به دانش اصيل، شيوه گسترش مرزهاي علوم و پديدآوري حوزه‌هاي جديد علمي است. اين مقاله، اصولي را معرفي مي‌كند كه شاكله اصلي سنت علمي در تمدن اسلامي را تشكيل داده است. بخشي از مباحث «سنت علمي» در مقوله «روش علمي» در تمدن اسلامي قرار مي‌گيرد كه زمينه را براي گسترش و تعميق بحث فراهم مي‌آورد.

As has been publicly agreed with by the historians of science, Islamic civilization has caused many scientific and technical progresses of our age and been as the flag bearer of scientific movements. The question is: what have been the qualities of the scientific system of Islamic civilization leading to such important and worldly evolutions in the field? The answer lies in developed tradition of Muslim scholars for attaining to knowledge; the methods and rules on which they begun to attain to knowledge and the traditions rooted in the system of education and research in Islamic civilization and still are counted to be valid and variable for progression in knowledge and spreading it. This paper introduces the rules establishing the main stream of scientific tradition in Islamic civilization. Some part of the matters of scientific tradition may be regarded to be discussed in scientific method in Islamic civilization and leads to disperse and deepen sciences.