بررسي تطبيقي زمينه‌ها و مراحل دستيابي امويان به قدرت پس از اسلام

Comparative Analysis of the Backgrounds and Stages of the Umayyad’s Access to Power after Islam

فرايند و چگونگي قدرت‌گيري بني‌اميه از مباحث مهم و اساسي در تاريخ اسلام است. آنان از همان آغاز پذيرش اسلام كه پس از حدود دو دهه مخالفت و ستيز با اسلام و بني‌هاشم صورت گرفت، در‌پي آن بودند تا به هر طريق ممكن، سروري پيشين خود را بازيابند؛ اما ورود معيارهاي جديد به عرصه انديشه عرب مسلمان و پيدايي ارزش‌ها، براي مدتي برآمدن چنين آرزويي را محقق نمي‌ساخت. شكل‌گيري جريان سقيفه در‌پي رحلت پيامبر(ص) كه منجر به حضور عناصري از امويان در بدنه حكومت شد، به‌تدريج زمينه‌ساز قدرت‌يابي ايشان گرديد. خليفه دوم با دميدن روح بلندپروازي در معاويه كه حكومت شامات را در اختيار او گذاشته بود، امويان را در كسب قدرت، جدي‌تر كرد. با روي‌كار آمدن عثمان كه خود از بني‌اميه بود، آنان هم كليد بيت‌المال را و هم شمشير سلطان را در دست گرفته و از هرحيث خود را تقويت كردند. آنان به ستيز با خلافت امام علي(ع) پرداخته و انواع مشكلات را براي آن حضرت به‌وجود آوردند و سرانجام با وادار كردن امام حسن(ع) به صلح، به آرزوي ديرينه خود رسيده و حكومت جهان اسلام را از آن خود كردند و بدين‌گونه خلافت از خاندان نبوت به خاندان بني‌اميه انتقال يافت. اين مقاله در‌پي بررسي اين زمينه‌ها است. فرضيه اصلي پژوهش براي علت‌يابي دست‌يابي امويان به قدرت، جريان سقيفه، حضور طولاني‌مدت معاويه در شام و سست‌عنصري عراقيان است.

The Umayyad manner of coming to power is one of the important and fundamental issues in Islam history. From the beginning of the acceptance of Islam after which about two decades the dispute was began with Islam, they aimed at regaining their previous leadership in any way, but the new criteria entering to the field of thought of the Arab Muslim and also emergence of the values impeded the fulfillment of this wish for a while. Formation of Saqifah event after the decease of the prophet (p.b.u.h) which led to the presence of some Umayyad elements in the government gradually turned to the underlying power for them. The second caliph made Umayyad more serious in gaining power by nurturing the spirit of ambition in Mu’awiya who has given him the ruling of Damascus government. With the rise of Osman who was himself from Umayyad, they had both the key to Beit al-Mal and the sword of Sultan and they strengthened themselves in any respect. They started to oppose Imam Ali’s caliphate and developed different problems for him and finally by compelling Imam Hassan to make peace, their old wish came true and they got the ruling of the Islam world. Therefore, caliphate was transferred from the house of Prophecy to the house of Umayyad. This paper aims at analyzing these areas. The main hypothesis of the research about evaluation of the Umayyad access to power is Saqifah event, the long-term presence of Mu’awiya in Damascus and weak-minded Iraqis.