نقد مباني «حقوق شهروندي ليبرالي» با تكيه بر جايگاه مردم در نظام حقوقي اسلام

Analyzing The Liberal Citizenship Rights Foundations, Based on Peopleʹʹs Place

طراحي ابعاد حقوق شهروندي، به‌ويژه از حيث رابطه‌ي آن با حكومت، ارتباط تنگاتنگي با مباني نظري و تلقي ما از «جايگاه مردم» دارد. ديدگاه اسلام در اين زمينه، داراي تفاوتي بنيادين با ديگر مكاتب حقوقي است. اين مقاله بر آن است كه مشخص كند از ديدگاه حقوق اسلام، رابطه‌ي مردم و دولت و ماهيت حقوق شهروندي صرفاً رابطه‌اي دوسويه نيست؛ بلكه خود يكي از اضلاع مثلثي است كه در راس آن خداوند قرار دارد. بر اين اساس، در كنار مطرح شدن حقوق، وظايف و تكاليف فردي و جمعي انسانِ مسيول به نوعي درهم‌تنيده و بر رابطه اش با دولت، تاثيرگذار است. بدين ترتيب اين نكته، نه تنها در زمان شكل‌گيري حكومت كه پس از آن نيز به‌طور مستمر وجود داشته و اساساً تكاليف ديني آنان در قبال خداوند، آثار اجتماعي به‌دنبال دارد و تنظيم‌كننده‌ي رابطه‌ي اجتماعي آنان در قبال يكديگر و نيز حكومت است. بر اين مبنا، حقوق اساسي و نيز حقوق شهروندي شكل مي‌گيرد.

The planning of civil rightsʹ dimensions, especially in terms of its relation with government, severely depends on theoretical bases and our conception of people place. Islamic approach has major differences with other legal schools in this point. The goal of this article is approving that in Islamic approach, the interrelation between the government and people and the nature of citizenship rights are not a mere bilateral relation, but itself is one Side of the triangle that god is the head. Therefore, besides rights, individual and social duties and tasks of responsible person is concomitant and effective to its relation with government. Therefore, this point exists, not only in government establishing, but also continuously after that and religious duties before God has social effects and regulate their social relation between each other and government basically. Therefore constitutional law and citizenship rights create.