پيامدها و نتايج مهندسي فرهنگي امام صادق(ع)

The Consequences and Results of Imam Sadiq’s Cultural Engineering

وجود انحرافات فرهنگي و بدعت‌هاي ديني در عصر امويان، لزوم بازنگري در فرهنگ اسلامي به‌ويژه فرهنگ مذهب تشيع را فزوني بخشيده بود. مناسب‌ترين شرايط فرهنگي، اجتماعي و سياسي مختص عصر امامين صادقين(ع) بود كه فرصتي مناسب براي انجام فعاليت‌هاي فرهنگي را فراهم آورد. امام صادق(ع) از بسترها و زمينه‌هاي موجود عصر خويش بهره جست و توانست با انجام فعاليت‌هاي فرهنگي گسترده، نظام فرهنگي جامعه شيعه را طراحي و مديريت نمايد. هدف مقاله حاضر پاسخ به اين پرسش است كه مهم‌ترين پيامدها و نتايج مهندسي فرهنگي امام صادق(ع) چه بود؟ با بررسي منابع و گردآوري و پردازش اطلاعات به شيوه توصيفي ـ تحليلي نتايج ذيل حاصل شد: مهم‌ترين دستاوردهاي تلاش و فعاليت امام صادق(ع)، توسعه تشيع، نظام‌مند شدن عقايد و باورها، شكل‌گيري تشكيلات سياسي، پويايي فقه شيعي و شكل‌گيري نظام آموزشي منسجم مي‌باشد. در واقع مهندسي فرهنگي امام صادق(ع) از طرفي موجبات شكل‌گيري ساختار فرهنگي شيعه و از طرف ديگر زمينه‌هاي پويايي فرهنگ و تمدن اسلامي را فراهم آورد.

Cultural deviations and religious heresies during Umayyad period had increased the necessity of revising Islamic culture, especially the culture of Shi’ism. The most appropriate cultural, social, and political conditions were specific to the era of Imam Baqir and Imam Sadiq, referred to as Imamain Sadiqain, that provided an appropriate opportunity for cultural activities. Imam Sadiq utilized the context and background presented in his era and, in this manner, he was able to design and manage the cultural system of Shiite society with widespread cultural activities. The paper has intended to introduce the most important consequences and results of Imam Sadiq‘s cultural engineering. Surveying resources, collecting and analyzing the data with an analytico-descriptive method, the most important achievements of Imam Sadiq’s attempts and activities may be counted as: development of Shia religion, systematization of the beliefs, formation of the political organizations, Shiite jurisprudence dynamicity, and formation of coherent educational system. In fact, Imam Sadiq`s cultural engineering provided the causes of the formation of cultural structure of Shia, on the one hand and on the other hand, he provided the grounds for dynamicity of Islamic culture and civilization.