ارزيابي كارايي فلسفه اسلام در حل مشكلات معرفت شناسي ديني

Evaluating the Efficiency of Islamic Philosophy in Solving the Problems of Religious Epistemology

نوشتار حاضر اين مسيله را مي كاود كه واكنش فلسفه اسلامي در برابر مشكلات فراروي معرفت شناسي ديني چيست؟ آيا در برابر آنها منفعل است؛ دست به توجيه و عقب نشيني مي زند يا آنكه به حل دشواري ها مي پردازد و راه حل هايي معقول و خردپسند ارايه مي كند؟ نگارندگان پس از تلاش هاي مستمر در طول چندين دهه بدين نتيجه دست يافته اند كه فلسفه اسلامي با قلمرو گسترده اش، توان حل بسياري از دشواري هاي فلسفه دين و معرفت شناسي ديني را داراست. مجموعه راه حل هايي كه ارايه مي دهد، دست كم مي تواند از نگاه انديشمنداني كه با اين مشرب همسو نيستند راه حل هايي بديل در كنار ديگر پاسخ ها به شمار آيد. پژوهش موجود پس از بيان فهرستي از مشكلات و پاسخ هاي آنها بر اساس سنت عقلي و فلسفي اسلامي، از باب نمونه، به واكاوي و بررسي دو دليل از مهم ترين ادله ناتواني عقل و استدلال عقلي بر وجود خدا، يعني بي معنايي واژگان و مفاهيم واجب و ممكن و انكار وجود محمولي، مي پردازد و پاسخ هايي بر اساس اين سنت ارايه مي دهد.

The present article investigates the question of what the reaction of the Islamic philosophy to the problems facing the religious epistemology is. Is it passive to them? Does it justify them and withdraw or it solves the problems and presents rational and wise solutions? The authors, after their constant efforts in a few decades, have found that the Islamic philosophy, with its broaden domain, has the ability to solve the problems of philosophy of religion and religious epistemology. The collection of solutions it presents can, at least, be considered as alternate solutions – along with other solutions – by those thinkers who do not favor this disposition. After stating a list of problems and their answers based on the Islamic intellectual and philosophical tradition, the present study investigates, for example, two reasons among the most important reasons for disability of intellect and intellectual reasoning in [proving] God’s existence (i.e. the meaninglessness of the words and concepts of necessary and possible [being] and denial of predicative existence) and presents answers based on that tradition.