تحليل تطبيقي اهداف تربيت اخلاقي دوره ابتدايي در كشورهاي ژاپن و ايران، با نظر به ارزش هاي حاكم بر برنامه درسي

A Comparative Analysis of the Goals of Moral Education in Elementary Level in Japan and Iran with Respect to the Values Governing Curriculum

مسيله اصلي اين پژوهش، بررسي تطبيقي اهداف تربيت اخلاقي در دوره ابتدايي در دو كشور ژاپن و ايران با نظر به ارزش هاي حاكم بر عناصر و مولفه هاي برنامه درسي است. بدين منظور از روش تحليل تطبيقي استفاده شده است. تربيت اخلاقي در نظام تعليم و تربيت رسمي دو كشور ايران و ژاپن از دو جهت قابل بررسي تطبيقي است: نخست، بررسي تطبيقي، كلي و با نگاهي كلان، و دوم، بررسي تطبيقي جزيي. از جمله يافته هاي بررسي كلي اين است كه اهداف تربيت اخلاقي دو كشور در چهار حوزه، شبيه به هم تنظيم شده اند كه در برنامه درسي كشور ايران اين حوزه ها عبارت اند از: رابطه با خويشتن، رابطه با خدا، رابطه با ساير انسان ها و رابطه با خلقت؛ و در برنامه درسي كشور ژاپن نيز عبارت اند از: واكاوي خود، رابطه با طبيعت و داشتن افكار برتر، رابطه با ديگران و رابطه با گروه و جامعه. البته گفتني است كه در برنامه درسي كشور ايران، خداوند نقش محوري دارد و ديگر حيطه ها متناظر با آن تنظيم شده اند. اما بررسي تطبيقي جزيي كه تمركز آن بررسي تك تك اهداف مرتبط با تربيت اخلاقي در نظام تعليم و تربيت رسمي در اين دو كشور در دوره ابتدايي است، به سه بخش تقسيم مي شود: نخست اهدافي كه با هم هم پوشاني دارند، از جمله اينكه «كودك مودب و مهربان است» و «براي رسيدن به موفقيت پشتكار دارد و تلاش مي كند»؛ دوم اهدافي كه ويژه كشور ايران هستند و در اهداف تربيت اخلاقي كشور ژاپن به آنها اشاره نشده است، از جمله اينكه «پوشش اسلامي را دوست دارد و آن را رعايت مي كند» و «خطا و اشتباه ديگران را در مورد خود مي بخشد»؛ و سرانجام اهدافي كه ويژه كشور ژاپن هستند و در اهداف مرتبط با تربيت اخلاقي كشور ايران به آنها اشاره نشده است؛ از جمله «احترام به ديگر فرهنگ ها و ارزش قايل شدن براي مردمان ديگر ملل» و «مشاركت گروهي و مسيوليت پذيري».

The present is centered on a comparative analysis of the goals of moral education in the elementary level of the educational system in Japan and Iran with respect to the values governing the elements of curriculum. A comparative analysis method is used in this research. The comparative study of the moral education in the formal educational system in Iran and Japan can have the form of macro-analysis or micro-analysis. Some of the findings of macro-analysis show that the goals of moral education pursued by these two countries are very much alike in four areas. In Iranʹs curriculum, these areas are : one’s relation with one’s self, one’s relation with God, one’s relation with others and one’s relation with creation. In Japanʹs curriculum, they are: self-analysis, one’s relation with nature and having idealized views, one’s relation with others and one’s relation with group and society. Of course, in Iran’s curriculum, God has a pivotal role and the other areas are arranged according to this role. However, micro-analysis, which focuses on the study of every goal related to the moral education in the elementary level of the formal educational systems of these countries, is divided into three types, which are as follows: first, those goals which overlap each other; such as "the child is polite and kind" and "he/she works hard to achieve success"; second, those goals which are characteristic of Iran and are not detectable among the moral goals of Japan, such as "the child likes and observes Islamic veil" and "he/she forgives others for their ill-treatment"; and finally, those goals which are characteristic of Japan and not detectable among the goals related to the moral education in Iran, such as "respecting other cultures and holding people of other nations in high esteem” and "collaborative work and feeling a sense of responsibility".