بررسي كارآمدي عقل مستقل در گستره احكام

چكيده از مهم‎ترين موهبت‏هاي الهي در نهاد آدمي، عقل است كه به وسيله آن مي‏تواند به شناخت حقايق نايل گردد. از جمله آن حقايق، معارف و احكام ديني است و بر همين اساس است كه عقل در كنار ساير منابع ديني به عنوان حجت و منبعي براي دريافت احكام الهي قرار داده شده است. در اين نوشتار در ابتدا به طور گذرا و اجمالي، مباني كارآمدي استقلالي عقل در عرصه احكام الهي ارايه مي‏شود و بعد از آن چالش‎هايي كه به سبب ناديده‎گرفتن آن مباني پيش مي‏آيد، مطرح و سپس مورد نقد و بررسي قرار مي‎گيرند. لازم است ذكر شود كه بررسي كارآمدي عقل، اعم از مقام فهم و ادراك است و شامل مقام عمل و بعث و زجر و ... نيز مي‎شود كه در لابلاي بررسي و نقد چالش‏ها به آن پرداخته مي‎شود. هدف نگارنده نشان‎دادن چشم‌اندازي از كاربرد و تاثير في الجمله عقل مستقل در عرصه احكام شرعي از راه نقد و بررسي شبهات و چالش‏هاي مطرح‏شده در اين عرصه مي‏باشد. در نوشتار حاضر تلاش شده است در بررسي چالش‏ها از مباني بعيد شروع و به مباني قريب ختم شود و نيز از چالش‏هاي مربوط به مقام فهم و ادراك عقل تا مقام عمل بر اساس اين ادراك و نيز مقام توانايي اين فهم و حكم عقلي در تاثير بر بعث يا زجر مكلف نسبت به عمل بر اساس آن و ... اقدام شود و مهم‏تر آنكه اين چالش‏ها به صورت زنجيره‏اي و پلكاني و مرتبط با هم مطرح شده‎اند؛ به نحوي كه بدون پاسخ‏گويي به يكي از آنها نمي‏توان قدم در مرحله بعد گذاشت.