مقايسه روش‌هاي اكو- هيدرولوژيكي- هيدروليكي در ارزيابي جريان زيست محيطي رودخانه‌ها (رودخانه نازلو، حوضه درياچه اروميه)

Evaluation of Eco-hydrology-hydraulics Methods for Environmental Flows in Rivers (Case Study: Nazloo River, Urmia Lake Basin)

- از عوامل اصلی بحران دریاچه ارومیه، كاهش سهم جریان ورودی از رودخانه‌ها به دریاچه در چند دهه گذشته، در اثر مصرف زیاد آب در بخش كشاورزی بوده است. در روند احیای دریاچه ارومیه، تخصیص "سهم جریان زیست محیطی" برای هر یك از ده رودخانه اصلی، و تضمین "تداوم جریان" تا دریاچه، از راهكارهای اصلی و پایدار است. هدف اصلی در تحقیق حاضر، ارزیابی حداقل جریان زیست محیطی رودخانه‌ها در ماه‌های مختلف سال بوده است. این مقاله، نتایج ارزیابی جریان زیست محیطی در یك رودخانه شاخص در ساحل غربی دریاچه ارومیه (رودخانه نازلو) را از تلفیق روش­های موجود اكو-هیدرولوژیكی- هیدرولیكی ارائه می‌كند. از روش اكولوژیكی شبیه‌ساز زیستگاه برای اطمینان از تأمین نیاز گونه‌های حیاتی رودخانه (سیاه ماهی، سیاه كولی و زردك ماهی)؛ و از روش كیفیت آب برای كنترل آستانه تحمل گونه‌ها به آلوده كننده‌های آب استفاده شده است. برآورد بده جریان زیست محیطی از روش‌های هیدرولوژیكی، عموماً بیش از پتانسیل آبدهی رودخانه در ماه‌های كم آبی (تیر تا بهمن ماه) است. روش‌ هیدرولیكی (حداكثر انحنا)، انعطاف پذیری لازم دراختلاف برآورد بده جریان در ماه‌های مختلف سال را ندارد. غلظت‌های فسفات در جریان آب رودخانه بیشتر از آستانه تحمل ماهیان است. در این بررسی، ‌تركیب دو روش "شبیه ساز زیستگاه" و "كیفیت آب" با توجه به ظرفیت طبیعی آبدهی رودخانه، و به شرط تأمین حداقل عمق و سرعت برای گونه معرف آبزیان، برای حفاظت از سامانه حیاتی رودخانه نازلو در نظر گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد كه برای حفاظت رودخانه نازلو در حداقل شرایط زیست محیطی قابل قبول، توزیع پیوسته جریان از حداقل 8/0 (در مرداد و شهریور) تا حداكثر 0/8 مترمكعب بر ثانیه (در اردیبهشت)، در طول رودخانه و تا ورود به دریاچه ارومیه باید تأمین شود.

Development of irrigation network and overuse of water is the main cause of desiccation of the internationally recognized Urmia Lake, Iran, in the last decades. In the restoration planning of the Urmia Lake, the allocation of environmental flows for the main rivers and security of water flows along these rivers are essential. The main aim of the present study was to determine the monthly distribution of the rivers environmental flows. This paper presents the ecological requirements of a typical river, the Nazloo River in the west coast of the Urmia Lake, using eco-hydrology-hydraulics methods. An ecological integrated method (Habitat Similitudes) was used for sustaining targeting species in the river system (i.e. Siah, SiahKoli and Zardak fishes). The Water Quality method (Q- relationship) was considered for species tolerance to pollutants. The flow predictions from most of the hydrological methods are higher than the riverʹs natural flow capacity during low-flow period (July to February). The results from the hydraulic method (Maximum Curvature) have limited flexibilities to present reasonable flows during different months of the year. The concentrations of phosphate are also found to be critical to the targeting fish species. In this study, the integration of "Habitat Similitude" and "Water Quality" methods, considering the potential of the natural flows and the hydraulic requirements of the riverine species, would offer the monthly environmental flows of the river in a more realistic way. The results indicate that in order to maintain the Nazloo River at acceptable environmental condition, water flows ranging from 0.8 m3/s (in September) to 8.0 m3/s (in April) are to be provided along the river towards the Urmia Lake, in Iran.