ارزيابي رقابت و كارايي سيستم كشت مخلوط ذرت – لوبيا با استفاده از برخي شاخص هاي رقابتي

Evaluating the Competitiveness and Productivity in a Maize-Bean Intercropping System Using some Indices

به منظور ارزیابی رقابت در سیستم كشت مخلوط ذرت- لوبیا، آزمایش مزرعه ای جهت ارزیابی برخی از شاخص های رقابتی و نیز كارایی طراحی گردید. تیمارهای آزمایشی نسبت های مختلف كاشت ذرت و لوبیا شامل 50:50، 50:100، 50:150، 100:50، 100:100، 100:150، 150:50، 150:100 (لوبیا:ذرت) و نیز كشت خالص هر یك از آنها بود كه در سه تكرار كشت شد. نتایج این تحقیق نشان داد كه در مجموع دو نسبت كشتِ 150:50 و 150:100 (لوبیا:ذرت) كه در آنها تراكم ذرت 50 درصد بیشتر از تراكم مطلوب آن است (تیمارهای افزایشی)، بالاترین عملكرد كل دانه و نیز شاخصِ معادل عملكرد ذرت (EY) بدست آمد. نتایج همچنین نشان داد كه بر اساس شاخص درجه تهاجم (A)، تیمارهایی كه در آنها سهم نسبی هر جزء در مخلوط بیشتر بود، مقدار این شاخص نیز در آنها مثبت تر و آن جزء از نظر رقابتی جزء غالب تلقی گردید. بر اساس ضریب تراكم نسبی (K)، تیمارهای100:150،150:50 و 150:100 (لوبیا:ذرت) در این تحقیق از برتری عملكرد برخوردار بودند و اجزای مخلوط در این نسبت های كشت، حالت تكمیلی با یكدیگر داشتند. در تیمار جانشینی (50:50) نسبت برابری زمین كمتر از 1 بود و اكثر شاخص های محاسبه شده در پائین ترین مقدار خود قرار داشت. به طور كلی، ایده آل ترین نسبت در كشت مخلوط ذرت – لوبیا با توجه به شاخص های محاسبه شده در این تحقیق، نسبت كاشت 150:100 بود كه در آن هر دو جزء اثرات رقابتی یكسان بر یكدیگر داشته اند و آشیان اكولوژیك یكدیگر را در شرایط مخلوط تكمیل كرده اند.

Various additive and substitutive series of mixed intercropping of maize (Zea mays L.) with broad bean (Phaseolus vulgaris L.) was compared in a growing season (2007-2008) at the Agricultural Research Field of Ferdowsi University, in Mashhad, Iran. The treatments were sole maize and sole broad bean at their optimum density, and additive and substitutive series of them (%) including 50:50, 50:100, 50:150, 100:50, 100:100, 100:150, 150:50 and 150:100 (maize:bean). A randomized complete block design replicated three times was used. Mixed cropping was significant for grain yields of each crop species. The highest total grain yield, maize yield equivalent (MYE), land equivalent ratio (LER) and system productivity index (SPI) were obtained when maize plants were mixed at a rate of 150% with full and 50% seed rate of broad bean relative to their optimum densities (i.e. 150:50 and 150:100). Also, these treatments were superior in terms of relative crowding coefficient (RCC or K) compared with the others. According to the aggressivity index (A), with increasing the proportion of each component in intercropping, the aggressivity was escalated and dominance occurred. All in all, it is inferred that mixed intercropping of maize with broad bean at a density of more than 150% of the sole maize density (i.e. 150:100) may give better overall yield and income than sole culture of each crop species.