ارزيابي تاثيركودهاي آلي، بيولوژيكي و شيميايي بر صفات مورفولوژيكي، عملكرد و اجزاء عملكرد بذر گياه دارويي ريحان (Ocimum basilicum L.)

Evaluation the effects of organic, biological and chemical fertilizers on morphological traits, yield and yield components of Basil (Ocimum basilicum L.)

استفاده از كود های آلی و كودهای زیستی حاوی میكروارگانیسم های مفید خاكزی به‌عنوان جایگزین كودهای شیمیایی، راهكاری مؤثر برای بهبود رشد گیاه، از طریق تامین مواد غذایی و كمك به سلامت محیط زیست و حفظ بهره وری خاك شناخته شدهاند. با توجه به عدم وجود مطالعات مستند در رابطه با ارزیابی منابع مختلف كودی بر روی گیاه ریحان، آزمایشی در سال 1388در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار و10 تیمار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1) كود گاوی ، 2) كود گوسفندی ، 3) كود مرغی ، 4) كمپوست 5) ورمی‌كمپوست، 6) كود بیولوژیكی نیتروكسین (حاوی باكتریهای Azotobacter sp. و Azospirillum sp.) ، 7) كود زیستی باكتریهایحلكننده فسفات )حاوی باكتریهای Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 8) تركیب كودهای حاوی باكتری های حل كننده فسفات و نیتروكسین، 9) كود شیمیایی و 10) شاهد (بدون كود) بود. نتایج نشان داد كه، بالاترین ارتفاع بوته، در گیاهان تیمار شده با كود گوسفندی حاصل شد. تعداد ساقه فرعی در گیاهان تیمار ورمی‌كمپوست و تعداد گل آذین در كود گاوی به‌طور معنی‌داری بیشتر از تیمارهای دیگر بودند. تعداد چرخه گل به‌ترتیب در تیمارهای كمپوست، كود گوسفندی و گاوی بیشترین مقدار بود. بیشترین شاخص سطح سبز و شاخص سطح برگ در تیمار كود بیولوژیكی نیتروكسین مشاهده شد. بیشترین عملكرد بیولوژیكی از تیمار كود گوسفندی حاصل شد كه به‌ جز كود گاوی با دیگر تیمارها تفاوت معنی‌داری داشت. حداكثرعملكرد دانه از گیاهان تحت تیمار كمپوست به میزان 1945 كیلوگرم در هكتار حاصل شد و كمترین عملكرد دانه در تیمارهای كود شیمیایی و شاهد مشاهده شد. در تمام صفات اندازه‌گیری شده (به جز تعداد گل آذین)، كود شیمیایی و شاهد تفاوت معنی‌داری نداشتند.

The use of organic manure and biofertilizers containing beneficial microorganisms instead of chemical fertilizers are known to improve plant growth through supply of plant nutrients and can help sustain environmental health and soil productivity. Because of special priority of the medicinal plants production in sustainable agricultural systems and lack of studies on assessment of different sources of fertilizer on basil plants, an experiment was conducted at Research Station, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2009. A complete randomize block design with ten treatments, and three replications was used. The treatments were: 1)cow manure, 2)sheep manure, 3)hen manure, 4)compost 5)vermicompost, 6)biological fertilizer nitroxin (consisting of Azotobacter and Azospirillum), 7)biological fertilizer consisting of Phosphate Solubilizing Bacteria (Pseudomonas and Bacillus), 8)mixture of biological fertilizer nitroxin and Phosphate Solubilizing Bacteria 9)NPK fertilizers, and 10)control (no fertilizer). Results showed plant height in sheep manure was higher than other treatments. Number of branches in vermicompost and number of inflorescence in cow manure were significantly higher than other treatments. The number of whorled flowers in compost, sheep and cow manure were more than other treatments. Highest leaf and green area index was observed in nitroxin treatment and biological yield in sheep manure have significant difference with other treatments (except cow manure). The highest seed yield were obtained from plants treated with compost (1945 kg/h) and the lowest of that observed in NPK fertilizer and control treatments. In all measured traits (except number of inflorescence) NPK fertilizer and control treatment did not have any significant difference.