ارزيابي تاثير متقابل منبع تغذيه اي و تنوع گياهي بر كارايي مصرف نور در الگوهاي مختلف كشت

Evaluation of Nutrient Rresource and Crop Diversity Interaction on Radiation Use Efficiency in Different Cropping Systems

گرایش مجدد به استفاده از چندكشتی به علت پتانسیل این الگوهای كشت برای افزایش عملكرد از طریق استفاده بهتر از منابع مختلف نظیر تشعشع خورشیدی می باشد. به منظور بررسی اثر تنوع گیاهی و نوع منبع تغذیه ای بر كارایی مصرف نور، آزمایشی به صورت كرتهای خردشده بر پایه طرح بلوكهای كامل تصادفی با سه تكرار در دو سال زراعی 1385-1384 و 1386-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی دو منبع كود دامی و كود شیمیایی در كرتهای اصلی و كشت مخلوط سه واریته سویا (Glycine max L.) (ویلیامز، سحر و گرگان 3)، كشت مخلوط سه گونه ارزن (ارزن معمولیPanicum miliaseum L. ، مرواریدیPennisetum glaucum L. و دم روباهیSetaria italica L.)، كشت مخلوط ارزن- سویا-كنجد(Sesamum indicum L.) و كشت مخلوط ارزن- كنجد- شنبلیله(Trigonella foenum-graecum L.)-زنیان(Trachyspermum ammi L.) همراه با تك كشتی هر یك از گیاهان مورد بررسی در كرتهای فرعی را شامل می شد. نتایج نشان داد كه در هر دو نوع منبع تغذیه ای، شاخص سطح برگ هر یك از گیاهان در كشت مخلوط در مقایسه با تك كشتی آنها كاهش یافت. اثر نوع الگوی كشت بر كارایی مصرف نور از نظر آماری معنی دار بود. در بین الگوهای تك كشتی، بیشترین كارایی مصرف نور بر اساس تشعشع فعال فتوسنتزی در تك كشتی های ارزن معمولی و سویا رقم ویلیامز و گرگان 3 مشاهده شد. كمترین میزان كارایی مصرف نور نیز در تك كشتی كنجد و ارزن دم روباهی بدست آمد. در الگوهای كشت مخلوط، هرچه قدر شباهت گیاهان موجود در مخلوط از نظر مورفولوژیكی و فیزیولوژیكی كمتر و تنوع كاركردی موجود افزایش یافت از نور به نحو بهتری استفاده شده و كارایی مصرف نور افزایش پیدا كرد، به طوریكه بیشترین میزان ماده خشك تولیدی به ازای نور جذب شده بر اساس تشعشع فعال فتوسنتزی در كشت مخلوط چهارگونه ارزن، كنجد، شنبلیله و زنیان به مقدار31/3 حاصل شد. كمترین میزان كارایی مصرف نور نیز در مخلوط سه گونه ارزن (96/1 گرم بر مگاژول) مشاهده گردید. اثر متقابل نوع الگوی كشت و نوع منبع تغذیه ای بر كارایی مصرف نور براساس تشعشع فعال فتوسنتزی از نظر آماری معنی دار بود. به طور كلی، بیشترین میزان كارایی مصرف نور در كشت مخلوط چهار گونه ارزن، شنبلیله، كنجد و زنیان با نهاده تغذیه ای آلی مشاهده شد.

A growing interest to use multiple cropping was due to potential of these planting patterns for increasing yield by improved resource use efficiency such as radiation use efficiency (RUE). In order to investigate the effects of plant diversity and nutrient resource on radiation use efficiency, an experiment was conducted as split plot based on complete randomized block design with three replications at the Agricultural Research Station, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, during 2006 and 2007. Treatments included manure and chemical fertilizers as main plots and intercropping of 3 soybean varieties (Wiliams, Sahar and Gorgan3), intercropping of 3 Millet species (common millet, foxtail millet and pearl millet), intercropping of millet, soybean, sesame (Sesamum indicum) and intercropping of millet, sesame, fenugreek (Trigonella foenum-graecum), ajowan (Trachyspermum ammi) as sub plots. Results indicated that in the manure and chemical fertilizer treatments, LAI of plants in intercropping decreased compared to monoculture. The effect of planting pattern on RUE was significant. In monocultures, common millet and soybean (Wiliams and Gorgan3 varieties) had highest RUE based on photosynthetic active radiation (PAR). The lowest RUE was obtained in sesame and foxtail millet monocultures. In the intercropping systems, when functional diversity increased, radiation use efficiency was increased, so that maximum of RUE (3.31 g.MJ-1) was obtained in 4 species intercropping (common millet, sesame, fenugreek and ajowan). Minimum of RUE (1.96 g.MJ-1) was observed in intercropping of 3 millet species. The interaction of planting pattern and nutrient resource on RUE was significant. In general, the highest RUE was observed in 4 species intercropping (common millet, sesame, fenugreek and ajowan) with manure treatment.