اثر تنش شوري بر رشد، فتوسنتز، تبادلات گازي و فلئورسانس كلروفيل در ارقام چغندرقند (Beta vulgaris L.) در مرحله گياهچه اي تحت شرايط كنترل شده

Effect of Salt Stress on Growth, Photosynthesis, Gas Exchanges and Chlorophyll Fluorescence Insugar Beet(Beta vulgaris L.) Cultivars in the Seedling Stage under Controlled Condition

با توجه به این كه هر ساله استمرار پدیده خشك سالی، گرم شدن جهانی و افزایش پدیده گرد و غبار سبب افزایش شوری اراضی كشاورزی می-گردد، شناخت برخی مكانیزم های فیزیولوژیكی در گیاه چغندرقند طی مواجهه با شوری امری ضروری است، لذااین آزمایش به منظور مطالعه تأثیر تنش شوری بر خصوصیات رشد، تنفس، تبادلات گازی و فتوسنتز در سه رقم چغندرقند (1BR، جلگه و رسول) در سال زراعی 1389، در گلخانه دانشكده كشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاكتوریل با طرح پایه بلوك های كامل تصادفی با سه تكرار اجرا شد. گیاهان 35 روز پس از كاشت به مدت هشت هفته تحت سه سطح شوری شامل شاهد (صفر)، 100 و 200 میلی مولار نمك كلرید سدیم قرار گرفتند. تنش شوری میزان ماده خشك اندام هوایی و ریشه و هم چنین سطح برگ را كاهش داد. با افزایش شوری میزان فتوسنتز (اسیمیلاسیون دی اكسید كربن)، هدایت روزنه ای و سرعت تعرق برگ ها كاهش و میزان تنفس، دمای برگ و عدد SPAD افزایش یافت. بررسی مؤلفه های فلئورسانس كلروفیل نشان داد كه با افزایش شوری عملكرد كوانتومی فتوسیستم دو (ФPSII) كاهش یافت، اما خاموشی غیر فتوشیمیایی انرژی الكترون برانگیخته (NPQ) افزایش پیدا كرد. با توجه به نتایج همبستگی صفات، در غلظت 200 میلی مولاركلرید سدیم، ماده خشك ریشه همبستگی منفی بالایی (**95/0- r=) با شاخص حساسیت به تنش نشان داد و هر گونه كاهش در تجمع ماده خشك با افزایش در شاخص حساسیت به تنش همراه بود و مقادیر پایین شاخص حساسیت به تنش نشان از تحمل بیشتر رقم به تنش شوری داشت. بر اساس شاخص حساسیت به تنش با استفاده از ماده خشك ریشه، در غلظت 200 میلی مولار كلرید سدیم، ارقام رسول، 1BR و جلگه به ترتیب ارقام متحمل، نیمه متحمل و حساس شناخته شدند. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد كه وزن خشك ریشه، می تواند به عنوان معیار مناسبی جهت غربال ارقام مقاوم به شوری مورد استفاده قرار گیرد.

According to continuing of drought phenomenon, global warming and dust storms resulted in salining increasing of arable lands, because it’s necessary to know some physiological mechanisms in sugar beet under salt stress,this experiment was conducted to investigation of effect of salinity on growth characteristics, respiration, gas exchange and photosynthesis in three sugar beet cultivars (BR1, Jolgeh and Rasoul) in the 2010 growing season, in greenhouse of Shahid Chamran University as the factorial design based on randomized complete block with three replications.35 days sugar beet seedlings were kept for eight weeks under three salinity levels including control (zero), 100, and 200 mM sodium chloride (NaCl). Salinity Stress reduced shoot and root dry matter and leaf area significantly. With increasing of salinity, the rate of photosynthesis (carbon dioxide assimilation), stomatal conductance, and leaf transpiration rate decreased, but respiratory rate, leaf temperature and SPAD value increased. The results showed that Quantum yield of PSII(ФPSII) decreased by increasing of salinity level, meanwhile Non-Photo Chemical Quenching (NPQ) increased.Accordingto theresults, theconcentration of 200mMsodium chloride, had a highnegative correlation betweenrootdry matter(r=-0.95**)stress susceptibility index. Meansanyreductionindry matter accumulationincreasedinstress susceptibility index.Lowerlevelsofstress susceptibility indexshowingmoretolerance of cultivar tosalinity stress. Based on stress susceptibility index (SSI), in the concentration of 200 mM sodium chloride, cultivars Rasoul, BR1 and Jolgeh are tolerant, semi-tolerant respectively and sensitive were identified. In the end, it seems that root dry weight, can be use as a criterion for salinity resistance of sugar beet cultivars.