بررسي اثرات كم آبياري بر عملكرد و اجزاي عملكرد چند توده بومي كنجد در شرايط كرمان

Effect of Drought Stress onYield and Yield Components of Sesame cultivars under Kerman conditions (Sesamum indicum L.)

كمبود رطوبت خاك از مهم¬ترین تنش های محیطی است كه رشد و عملكرد گیاهان زراعی را محدود می كند. این آزمایش به منظور بررسی اثرات تنش كم آبی بر عملكرد و اجزای عملكرد كنجد در منطقه¬ی كرمان به صورت كرت¬های خرد شده در قالب طرح پایه بلوك كامل تصادفی با سه تكرار در سال 1388 اجرا گردید. سطوح آبیاری به عنوان عامل اصلی (آبیاری معمول تا پایان دوره¬ی رشد، آبیاری تا مرحله 50 درصد گلدهی و قطع آبیاری پس از آن و آبیاری تا ظهور 50 درصد كپسول¬ها و قطع آبیاری پس از آن) و توده¬های مختلف كنجد به عنوان عامل فرعی (جیرفت، شیراز، اردستان، دزفول، شهربابك، گرگان، سیرجان، مركزی، بیرجند و ارزوئیه) انتخاب شدند. در این آزمایش ارتفاع بوته، میانگین طول كپسول، تعداد دانه در كپسول، تعداد كپسول در بوته، وزن دانه در هر بوته، وزن هزار دانه و عملكرد دانه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد كه سطوح مختلف آبیاری تأثیر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشت. به طوری كه بیشترین عملكرد دانه در شرایط آبیاری معمول (7/508 كیلوگرم در هكتار) و كمترین آن در شرایط قطع آبیاری پس از ظهور 50 درصد گل ها (3/221 كیلوگرم در هكتار) بود. تأثیر توده¬های مورد آزمایش بر كلیه صفات به جز تعداد دانه در بوته معنی¬دار بود. بیشترین میزان عملكرد مربوط به توده مركزی (8/586 كیلوگرم در هكتار) و كمترین آن مربوط به توده جیرفت (3/128 كیلوگرم در هكتار) بود. همچنین تأثیر متقابل سطوح آبیاری و توده¬ها بر روی كلیه صفات غیر از میانگین طول كپسول معنی دار بود. بیشترین عملكرد دانه از توده¬ی بومی مركزی (2/845 كیلوگرم در هكتار) و در شرایط معمول آبیاری و كمترین میزان عملكرد از توده¬ی بومی جیرفت (8/104 كیلوگرم در هكتار) و در شرایط قطع آبیاری پس از ظهور گلها بدست آمد. به نظر می رسد با توجه به مشكل كم آبی در منطقه توده بومی مركزی مناسب كشت در شرایط آب و هوایی كرمان باشد.

To investigate effects of drought stress on yield and yield components of sesame in Kerman region a split-plot experiment based onn compelet randomised block design with three replications was carried out in 1388. Irrigation levels (Normal irrigation in all growth stages, witholding water after 50% flowering, witholding water after 50% pod setting) and differen t sesame landraces (Jiroft, Shiraz, Ardestan, Dezful, Shahr babak, Gorgan, Sirjan, Markazi, Birjand and Orzueieh) were considered as main plots and sub-plots respectively. Plant height, the biggest pod length, noumber of grain per pod, noumber of pod per plant, grain weight per plant, thousand grain weight and grain yield were the measured traits. Results showed all the measured traits were significantly affected by the irrigation treatments. The effects of different landraces on all traits except noumber of grain per plant were significant. Irrigation × landraces interaction affected all measured traits except the biggest pod length significantly. The highest grain yield was recorde for Markezi landrace (845.2 kg –ha) under normal irrigation and the lowest one was obtained from Jiroft landrace (104.8 kg –ha) with witholding irrigation after 50% flowering.