ارزيابي تغييرات مورفوفيزيولوژيكي ارقام گندم در شرايط كاربرد مايكوريزا و آزوسپيريلوم

Evaluation the morph physiological changes in wheat cultivars from the use of Mycorrhiza and Azospirillum

رفع نیاز گیاهان زراعی به عناصر غذایی توسط منابع غیر شیمیایی رویكردی جدید در تولید گیاهان زیستی است. به منظور ارزیابی تغییرات مورفوفیزیولوژیكی ارقام گندم در شرایط كاربرد مایكوریزا و آزوسپیریلوم پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاكتوریل در قالب بلوك كامل تصادفی و در 3 تكرار بود. عوامل آزمایش شامل باكتری آزوسپیریلوم لیپوفروم در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح)، قارچ مایكوریزا در سه سطح (عدم كاربرد، استفاده از گونه گلوموس اینترارادیسز در تركیب با كود دامی و گونه گلوموس موسایی در تركیب با كود دامی) و ارقام گندم در سه سطح (چمران، دنا و بهرنگ) بود. نتایج حكایت از اثر مثبت و معنی¬دار استفاده از ریزموجودات بر ارقام گندم داشت به نحوی كه همزیستی مایكوریزایی بین 7 تا 33 درصد و همیاری آزوسپیریلوم بین 7 تا 29 درصد صفات برآوردی را بهبود داد. البته، كاربرد توأم، منجر به افزایش اثرات كاربرد كودهای بیولوژیك بر صفات برآوردی شد، اما بیشترین ارتفاع بوته (103 سانتی‌متر)، محتوای پروتئین خام دانه (58/12 درصد) و تعداد سنبله در واحد سطح (519) از تیمار تلقیح بذور رقم دنا با آزوسپیلیوم و استفاده از گونه گلوموس موسایی بدست آمد و بیشترین طول برگ پرچم (33/29 سانتی¬متر)، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیك (118 روز)، عملكرد تك بوته (96/6 گرم) و طول سنبله (33/9 سانتی¬متر) از تیمار تلقیح بذور رقم چمران با آزوسپیلیوم و استفاده از گونه گلوموس موسایی بدست آمد. همچنین بیشترین وابستگی (32 درصد) و پاسخ مایكوریزایی (47 درصد) نیز در تیمار استفاده از گونه گلوموس موسایی در گندم رقم دنا دیده شد. بنابراین تغذیه گندم با آزوسپیریلوم و مایكوریزا می‌تواند جایگزین مناسبی برای كودهای شیمیایی باشد.

Resolution nutrient requirements in crops by non-chemical resource are new approach in production the organic crops. In order to study evaluation the morph physiological changes in wheat cultivars from the use of Mycorrhiza and Azospirillum, an experiment was conducted in the research station of Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran in 2012-13. The experimental design was factorial based on randomized complete blocks design with three replications. The treatments including of bacteria Azospirillum lipoferum in the two-level (non-inoculated seeds and inoculated seed), Mycorrhiza fungi in three levels (no use of strain and using strain Glomus intraradices and Glomus mossaae), and wheat cultivars in three levels, (Chamran, Dena and Behrang). The results had indicated a significant and positive effect of microorganisms use on wheat cultivars for most traits. So that cooperation of Mycorrhiza 7 to 33% and associative symbiosis of Azospirillum 7 to 29% improved traits. However, concurrent use, led to increase the use of biological fertilizers effects on morphological traits of wheat. But the greatest plant height (103 cm), grain protein concentration (12.58%) and number of spikes per unit area (519 m2) was obtained from inoculation of C.V Dena seeds with Azospirillum and G. mossaae and the highest flag leaf length (29.33 cm), days to maturity (118 days), the yield of single plant (6.96 g) and spike length (9.33 cm) was obtained from inoculation of C.V Chamran seeds with Azospirillum and G. mossaae. Also the highest mycorrhizal dependency (32%) and Growth response (47%) was obtained from C.V Dena seeds with G. mossaae. So wheat nutrition with Azospirillum and Mycorrhiza can be been suitable replacement for chemical fertilizers.