رتبه بندي مراكز دهستان هاي شهرستان جيرفت به لحاظ شاخص‌هاي كيفيت زندگي با استفاده از مدل تاپسيس

Ranking of the Districts of Jiroft County Based on Quality of Life Criteria, Using TOPSIS Model

هدف: موضوع كيفيت زندگي از آغاز دهه 1960 به بعد وارد ادبيات نظري و مطبوعاتي توسعه شد و به يكي از موضوعات موردعلاقه در علوم اجتماعي تبديل گرديد. ارزيابي و رتبه‌بندي كيفيت زندگي مردمان يك منطقه خاص براساس وضعيت موجود آن منطقه مي‌تواند به ارايه راهكارها و برنامه‌ريزي هاي مفيدتري براي كاهش محروميت آن منطقه بينجامد؛ برهمين اساس، هدف از انجام مطالعه حاضر تحليل وضعيت شاخص هاي كيفيت زندگي در مراكز دهستان‌هاي شهرستان جيرفت (11 مركز دهستان) و رتبه بندي اين مراكز دهستان بود. روش: اين مطالعه ازلحاظ هدف، كاربردي و ازحيث جمع آوري داده ها، به صورت پيمايشي است. تعداد خانوارهاي مراكز دهستان‌هاي موردمطالعه 4243 خانوار بودند و سرپرستان خانوارها واحد تحليل در اين مطالعه بودند كه با استفاده از جدول نمونه گيري كرجسي و مورگان 350 نفر از آن ها مشخص شدند و به شيوه طبقه اي با انتساب متناسب انتخاب گرديدند. ابزار جمع آوري داده ها پرسشنامه اي با سوالات انتها بسته و باز بود. روايي ابزار تحقيق ازطريق روايي صوري تاييد گرديد و براي انجام پايايي پرسشنامه، مطالعه پيش آزمون انجام شد كه نتايج آماره آلفاي كرونباخ براي شاخص هاي مختلف از 71/0 تا 89/0 برآورد شد. براي وزن دهي به شاخص هاي كيفيت زندگي از تكنيك آنتروپي و براي رتبه‌بندي دهستان هاي موردمطالعه، از تكنيك (TOPSIS) استفاده شد. يافته ها: نتايج كلي نشان داد در دامنه صفر تا يك، روستاي خاتون آباد با درجه كيفيت زندگي ‌7235/0 در رتبه اول و روستاي هليل با درجه 1097/0 در رتبه آخر قرار دارد. ساير نتايج نشان داد روستاهاي موردمطالعه با ميانگين درجه كيفيت زندگي ‌3680/0 در ازلحاظ كيفيت كلي زندگي در وضعيت نامناسبي قرار دارند. راهكارهاي عملي: براساس يافته هاي اين مطالعه، پيشنهاد مي شود توجه بيشتري به ارتقاي برخي از شاخص هاي كيفيت زندگي مانند درآمد، مسكن و تغذيه به ويژه در مناطق كمتر توسعه يافته نظير هليل، اسلام آباد، دولت آباد، سربيژن، رضوان، سقدر و گنج آباد شود.

Purpose: The term "Quality of life" (QOL) has entered in the literature of development from 1960 decade. Evaluating and ranking the Quality of life of people in a definite region would be very helpful in presenting solutions and strategies towards reducing poverty and preparing the necessary conditions for development. Thus, the aim of this study was to analyze QOL in the centers of rural districs of Jiroft County. Methodology: Research population included 4243 households that about 350 ones of them were selected as research sample based on Kerjecie and Morgan sampling table and Stratified Random Sampling Technique. A predesigned questionnaire with close and open ended questions was designed to collect data. The validity of the supposed questionnaire was verified using face validity procedure and its reliability was also verified calculating Cronbachʹs Alpha coefficient (from 0.710 to 0.898) in a pilot study. TOPSIS technique was used to weight QOL criteria and then to rank centers of rural districts. Findings: The results showed that in a range from 0 to 1, the QOL of Khaton Abad (0.7235) ranked the first and Halil (0.1097) ranked the last. More Over, the Overall mean of QOL in the study area (0.3680) showed that the supposed villages were relatively poor in terms of QOL. Research limitation: different variables with different measurement scales and the necessity of standardizing the supposed score was the main challenge of this study. Practical implications: Based on the main findings of this study, it is recommended to pay enough attention to improve some quality of life criteria i.e. income, housing, and nutrition especially in less developed regions such as Halil, Islam-Abad, Dolat-Abad, Sarbijan, Rezvan, Saghdor and Ganjabad.