مراتب انديشه آزادي در تكامل بيداري اسلامي

The Levels of Freedom Thought in Evolution of Islamic Awakening

انديشه آزادي در دومين و چهارمين موج از بيداري اسلامي به مراتب و درجات خاص تاثيرگذار بوده است. اين تاثير در نهضت مشروطيت به صورت نظام‌مند كردن مشروطيت در كنار «جنبش عدالت‌خانه» صورت پذيرفته است؛ هرچند در اثر نفوذ فلسفه‌هاي سياسي غربي، انديشه آزادي از عدالت و متون اسلامي جدا شده و در بستر ديگري افتاد. در سير تكاملي انديشه آزادي، انقلاب اسلامي قرار دارد كه انديشه آزادي اين بار در كنار نظريه «ولايت فقيه»، «مردم سالاري ديني» را رقم زده و متكامل‌تر از مشروطيت، نوعي «نظام مدني ديني» درست كرد. اين سير تاريخي به خصوص از قرن گذشته تاكنون و از امروز تا افق تمدن جديد اسلامي، خط سير تكاملي و متعالي را در حركت بيداري اسلامي نشان مي‌دهد. مقاله حاضر اين خط سير تكاملي را در قالب «انديشه تعالي» و آسيب‌شناسي آن را در ذيل تفكر و تمدن غرب در قالب «انديشه ترقي» به بحث مي‌گذارد.

The thought of freedom in second and fourth wave of Islamic awakening has been influential to certain extent. In the constitutional movement, this influence was exerted in the form of systematizing this movement along with the "edalatkhane" movement. However, due to the impact and domination of western political philosophies, freedom has parted from justice and Islamic scriptures and followed a different path. Islamic revolution is located in the evolutionary process of the thought of freedom. This time the thought of freedom has led to religious democracy along with welayate faqih. More evolved than the constitutional movement, it created a kind of civil-religious system. This historical course especially since the last century up to the present time and from today to the horizon of new Islamic civilization reflects the transcendental and evolutionary direction. This article discusses the evolutionary pathway in the form of transcendental thought and its pathology under the western thought and civilization in the form of modernity thought.