نماد اخلاق اجتماعي نهج البلاغه و صحيفه امام با رويكرد بينامتني

An Intertextual Approach to the Symbol of Social Ethics in Nahjul Balagha and Sahifa Imam

اخلاق اجتماعي كارگزاران موضوعي است كه در نهج البلاغه وآثار متاثِّر از آن، بسيار به آن پرداخته شده؛ از ميان آثار متاثِّر متاخِّر،كتاب صحيفه امام سفارش‌هايي را از امام خميني در موضوع اخلاق اجتماعي دولتمردان در بردارد. بينامتنيت، روش مطالعاتي جديدي در علوم انساني است كه متن‌ها را در يك شبكه ارتباط معنايي نسبت به هم قرار مي‌دهد به‌طوري كه هر متن از يك سو برگرفته از متون قبل از خود است و از سوي ديگر در متون پسين نيز خود را باز مي‌تاباند. بررسي سير تكاملي اين روش به نظريه بينامتنيت عربي-فارسي مي‌انجامد كه در آن روابط بين متن حاضر و متن غايب در سه دسته كلي روابط تعمدي-آشكار، تعمدي-پنهان و ضمني قرار مي‌گيرند كه در گونه‌هاي فرعي‌تر بلاغي مانند اقتباس، حل، ترجمه، تلميح ، الهام و...نيز قابل تقسيم‌اند. اين پژوهش بر آن است كه بينامتنيت عربي-فارسي نهج البلاغه را در مجموعه صحيفه امام در موضوع اخلاق اجتماعي كارگزاران بررسي نمايد. با تامّل در خوانش دو متن، بيشترين فراواني به روابط بينامتني تعمدي-آشكار از گونه حل و سپس به روابط ضمني از گونه تلميح تعلق پيدا مي‌كند.

The social ethics of government officials is something that has been covered in Nahjul Balagha and in many other works inspired by this book. From among the contemporary works, Sahifa Noor by Imam Khomeini contains recommendations for the state officials on observing the codes of social ethics. Intertextuality is a new approach in human science studies that places texts in a network of meaningful relations so that each text, on one hand, is taken from another text and on the other hand, it is reflected in the next texts. A survey of the evolutionary course of this method leads to the Arabic-Persian theory of intertextuality in which the relations between the present and absent texts are divided in three general categories of intentionally explicit, intentionally implicit and implied. There are other subclasses such as adaptation, analysis, translation, allusion, aspiration, … This paper intends to study Arabic-Persian intertextuality of Nahjul Balagha in Imam Khomeini’s Sahifa Noor on the social ethics of state officials. More contemplation when studying the two works will show maximum frequency on intentionally explicit intertextual relations in terms of analysis and then implied relations in terms of allusion.