حكومت اسلامي، معيار تشخيص و شاخصه‌هاي عملي

Islamic government, diagnostic criterion and practical characteristics

حكومت اسلامي محوري‌ترين موضوع انديشه سياسي اسلام است كه اسلام شناسان از مناظر گوناگوني به آن نگريسته اند. با وجود اين، همچنان معيار واحد و روشني به منظور تشخيص و قضاوت درباره ي اسلامي بودن يا نبودن يك حكومت وجود ندارد. از سوي ديگر، براي تشكيل حكومت اسلامي در عرصه ي عمل يا حركت حكومت‌هاي موجود در جوامع اسلامي به سمت الگوي مطلوب خود، بايد شاخصه هايي اجرايي از متن شريعت استخراج كرد تا راهگشاي حكمرانان و مردم در تحقق عملي حكومت اسلامي باشند. اين مقاله با هدف استخراج اين معيار نظري و همچنين شاخصه هاي اجرايي و عملي آن، سعي كرده است با مراجعه به منابع اسلامي و بهره گيري از روش تحليلي به اين مهم دست يابد. در اين زمينه به‌نظر مي‌رسد حكومتي را مي‌توان اسلامي ناميد كه در صدد اجرايي كردن تمامي ابعاد شريعت اسلام در سطح جامعه باشد؛ به تعبير ديگر مي توان از آن با عنوان اصل «حاكميت شريعت» در حكومت اسلامي ياد كرد. تحقق عملي و واقعي حاكميت شريعت نيز در گرو وجود سه شاخصه است: 1- لزوم قانونگذاري منبعث يا در چارچوب شرع، 2- مشروعيت حاكم و هيات حاكمه؛ و در نهايت 3- شيوه ي حكمراني شرعي يا اسلامي.

Islamic government is the pivotal issue of Islamic political thought that The Islamologists have viewed it from different perspectives. However, there is still no single and clear criterion to determine whether a government is Islamic or not and so by using it, “Being Islamic” can be judged. On the other hand, for establishing the Islamic government in practice or movement of existing governments in Muslim communities toward the desired pattern, practical characteristics of the Sharia (law of Islam) must be extracted which could be helpful for rulers and people in realization of Islamic government. In this paper, in order to derive the theoretical criterion, and the practical and implementational characteristics, tried to achieve to this goal by referring to Islamic sources and through analytical method. In this way, it seems a government can be named Islamic which seeks to enforce all aspects of Islamic Sharia in the society; in other words, we can mention it as principle of "rule of Sharia". The actual realization of the rule of Sharia also depends on three criteria: 1) the essence of legislating emanating from, or within the framework of Sharia; 2) The legitimacy of the ruler and the governing body; 3) the Islamic way or method of Governance