اعتبار سنجي اصول نوين پايداري اجتماعي با تكيه بر اخلاق اسلامي

تعاملات اجتماعي يكي از نياز هاي اساسي و فطري انسان است كه امروزه به تدريج در حال نابودي است . پايداري اجتماعي گرايشي است كه به منظور تقويت اين تعاملات در معماري بين المللي مطرح شده است.با اين همه چندان روشن نيست كه نظريه هاي نوين در باب پايداري اجتماعي تا چه اندازه پاسخگوي اين نياز در ايران اسلامي هستند؟ مباني پايداري محلات مسكوني ايران در گذشته به لحاظ اجتماعي چه بوده ؟ و راهكار هاي پايداري اجتماعي كه امروزه در دنيا تجويز مي شود تا چه حد با اين مباني همخواني دارند؟ هدف اين تحقيق ارايه راهنمايي براي طراحان معمار و شهرساز است تا بتوانند پايداري اجتماعي را به خصوص در محلات مسكوني به نحوي سازگار با مباني اسلامي ارتقا دهند . در مراجعه به شالوده نظري اسلامي در حوزه پايداري مهمترين بستر لازم در اين راستا ، اخلاق معرفي شد . به همين دليل با مراجعه به مباحث اخلاق اسلامي ، 8 اصل اخلاقي زمينه ساز پايداري اجتماعي محلات مسكوني به قرار زير انتخاب گرديد :عزت نفس اجتماعي (وجدان اخلاقي)، مدارا(عفو و بخشش)، همسايه داري و مهمان نوازي، حيا و غيرت، تواضع و عدم تفاخر ظاهري. بررسي مصاديق و مظاهر اين ويژگي ها در محلات مسكوني سنتي ايراني راه را براي تبيين دقيقتر اصول معمارانه پايداري اجتماعي هموار مي كند . روش گردآوري اين مقاله روش تطبيقي است به نحوي كه با مبنا قرار دادن اصول اخلاقي اسلام در زمينه ي پايداري اجتماعي به اعتبار سنجي اصول نوين پايداري اجتماعي پرداخته شده است . نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه تيوري هايي كه در سطح بين المللي در زمينه ي پايداري اجتماعي مطرح شده است، گرچه در حوزه ي مباحث توسعه جمعي همچون مشاركت جمعي، مسيوليت پذيري، امنيت اجتماعي ومسايلي از اين دست اشتراكات زيادي با اسلام دارند ولي در زمينه ي حقوق الهي فرد حرفي براي گفتن نداشته و از آن غفلت مي نمايند. بنابراين معيار هاي جهاني براي پاسخگويي به نياز محلات مسكوني ايراني امروز كه سابقه اي درخشان در گذشته داشته اند ناقص بوده و در برخي موارد با اصول اسلامي در تضاد هستند كه در اين مقاله به اين اشتراكات و تضاد ها پرداخته مي شود.

Abstract Social interaction is one of the main human necessities, but regarding to today’s modern world it is simply in the path of naught. Social sustainability is an issue that is being introduced at the international level to strengthen these interactions. Now the question is that to what extent are the international theories about social sustainability are responsive to this inherent need in Islamic Iran? Were the Iranian residential neighborhoods in the past socially sustainable? To what extent are the social sustainability solutions (those are prescribed in the world) are compatible with the theoretical foundation of Islam? In order to answer these questions with reference to Islamic ethics in the Qurʹan and the Hadith, three steps have been taken in it his study. First, the principles of social sustainability in residential neighborhoods are codified in 8 social esteem; Tolerance (forgiveness), Neighboring and hospitality, Modesty and Zeal, Humility and lack of apparent pride, Respect and Solidarity. Then some manifestations of these features in traditional Iranian residential neighborhoods are noted. After surveying international social sustainability norms that are raised today, the global social sustainability principles will be validated based on 8 mentioned principles to be a guide for architects and urban planners who are trying to achieve social sustainability, especially in residential neighborhoods which are consistent with Islamic principles. This article is collected by using the comparative method: global social sustainability theories have been validated by underlying the Islamic ethics (in terms of social sustainability). The results of this study show that although the international theories about social sustainability have a lot in common with Islam in the field of social development issues such as community participation, accountability, social security and etc, but in the field of divine rights of individuals, they have nothing to say and it is neglected. So international norms are incomplete for meeting the needs of residential neighborhoods of Iran (who have had pretty good experiences in the past), and even in some cases are in conflict with Islamic principles. In this article the commonalities and contradictions will be examined. Key words: Social sustainability, Islamic ethics, global theories, Residential neighborhoods