مروري بر روش‌هاي سنتي بهره‌برداري از سيلاب با بناي سطوح آبگير كوچك در استان فارس

An overview on the traditional methods of rainwater harvesting through micro-catchments system construction in Fars province

سالانه افزون بر 50 ميليارد متر مكعب سيلاب رودخانه‌هاي سرزمين ما به هدر مي‌رود و زيان مالي و تلفات ناشي از آن به ميلياردها و دهها نفر بالغ مي‌گردد. اين در حالي است كه نزديك به 90 درصد پهنه سرزمين ما با كمبود آب روبرو است. مردمان مناطق خشك و نيمه خشك به منظور تامين آب مورد نياز خود براي مصارف كشاورزي، شرب و خانگي مجبور هستند از آب حاصل از بارش‌ها استفاده كنند. مردمان هوشمند مناطق خشك و نيمه خشك از ساليان دراز خود را با اين محيط سخت و خشن سازگار كرده‌اند. در اين مناطق تنها منبع آب قابل دسترس براي آبياري، سيلاب‌ها و جريان‌هاي موقتي مي‌باشد. مردمان اين مناطق آبياري سيلابي را به عنوان اساس زندگي‌شان انتخاب كرده‌اند. استفاده از سيلاب در استان‌هاي فارس، سيستان و بلوچستان و خراسان نمودي از كاربري بجا و به هنگام سيل و جريان‌هاي سطحي است. قدمت روش‌هاي سنتي استحصال آب باران و سيلاب به 3 تا 5 هزار سال مي‌رسد. عليرغم توسعه روش‌هاي جديد در بهره‌برداري از سيلاب، كماكان اين روش‌هاي بومي در مناطق مختلف از كارايي بسيار خوبي برخوردار هستند. زراعت سيلابي، جمع‌آوري هرزآب با بناي سطوح آبگير كوچك در انجيرستان ديم استهبانات و پرزيتون، ساخت آب انبار و آبياري نخيلات با سيلاب در لارستان، و سطوح آبگير در كهمره نودون كازرون، كلستان، لايزنگان داراب و آب سرد خفر نمونه‌هاي بارزي از هماهنگي با طبيعت خشك و خشن و نمونه‌هايي از روش‌هاي سنتي جمع‌آوري آب و روش‌هاي بهره‌وري از سيلاب‌هاي فصلي در استان فارس است كه در مقاله حاضر به آن خواهيم پرداخت.

About fifty billions cubic meters of our land waste and financial loss and casualties due to them is more than milliards and ten, while nearly 90 percent of our land area is faced with water shortage. People in arid and semi-arid areas in order to supply the needed water for agriculture, drinking and domestic use have to use water from rainfall and run off. Intelligence of Homo sapiens has enabled him to adapt to harsh environments. Realizing that floodwater from ephemeral streams and flood is the only source of water available for irrigation, where rain -fed agriculture is nearly impossible; he has chosen floodwater spreading as the main stay of his life.The use of floodwater in Fars, Khorasan, Sistan and Baluchestan province are a good examples of using of floodwater and run off. Old traditional methods of rainwater and floodwaters harvesting come back to 3 to 5 thousand years. In spite of development of new methods for operation of the floodwater, nevereless the traditional methods in different areas are very good and efficient. Floodplain cultivation, floodwater harvesting by building micro catchments system in Stahbanat and Parezeition, Abanbar construction in Larestan, and micro catchments in Kelestan, Layzanganof Darab, Abesard are specific examples of harmony with harsh environment and optimization techniques of rainwater and run off harvesting in Fars province, that we will discuss about them in this article. Keywords: Fars Province, traditional methods, micro catchments system, floodwater