اقتصاد سياسي خطوط لوله انرژي در آسياي مركزي و قفقاز

Political Economy of Energy Pipelines in Central Asia and Caucasus

منطقه آسياي مركزي و قفقاز از ديرباز به خاطر موقعيت ژيوپليتيكي خود مورد توجه قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي بوده است. در دوران اتحاد جماهير شوروي، به خاطر تسلط روس ها بر اين منطقه امكان حضور ديگر قدرت ها كاسته شد، ولي پس از فروپاشي شوروي و استقلال كشورهاي اين منطقه، امكان حضور قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي در اين منطقه فراهمگرديد. يكي از مواردي كه زمينه حضور ديگر قدرت ها در اين منطقه را فراهم كرده است، ذخاير نفت و گاز اين منطقه مي باشد. همواره كشورها براي سرمايهگذاري در حوزه نفت وگاز به سود اقتصاديِ ناشي از سرمايهگذاري و همچنين ملاحظات امنيتي و فني مراحل استخراج و به ويژه انتقال آن توجه مي نمايند. بهدليل محصور بودن كشورهاي اين منطقه در خشكي و عدم دسترسي آن ها به آب هاي آزاد و همچنين به دليل بحران ها و درگيري هايي كه بين برخي از كشورهاي اين منطقه وجود دارد بايد ديد كه آيا قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي كه پس از فروپاشي شوروي وارد اين منطقه براي سرمايهگذاري در حوزه ذخاير نفت و گاز گرديده اند، ملاحظات اقتصادي، امنيتي و فني را براي سرمايهگذاري در نظر گرفته اند؟ فرضيه اين نوشتار بدين صورت است كه براي كشورهايي كه به سرمايهگذاري در اين منطقه پرداخته اند ملاحظات سياسي نسبت به ملاحظات امنيتي، اقتصادي و فني از الويت بيشتري برخوردار بوده است.

Central Asia and Caucasus has been a core of concentration for great powers for a long time. In Soviet Union era, due to the Russia’s domination on the region foreign access was limited. After the collapse of Soviet Union and independence of Central Asia and Caucasian countries, the gap provided opportunity for other powers. Oil and gas has always been a reason for the presence of other countries in this region. Dire security situation of the region and limited access to the open sees raise a question about rationality of involvement in energy sector of the region. The hypothesis of this paper argues that political measures overwhelmed economic and security concerns for foreign energy investors in this region.