اثر شور و غرقاب شدن خاك بر غلظت برخي عناصر پرمصرف و سديم در ريشه ذرت

Effects of Soil Salinization and Waterlogging on the Concentrations of Some Macronutrients and Sodium in Corn Roo

شوري و غرقاب از تنش هاي غيرزيستي كاهش دهنده عملكرد گياهان مي باشند. در اين پژوهش، اثر شوري و غرقاب شدن خاك بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم، سديم و نسبت پتاسيم به سديم ريشه ذرت (Zea mays L.) رقم سينگل كراس 704 در شرايط گلخانه اي مطالعه گرديد. آزمايش به صورت فاكتوريل و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با فاكتورهاي مدت غرقاب در پنج سطح (0، 2، 4، 8 و 20 روز) و شوري عصاره اشباع خاك در چهار سطح (11/0، 2، 4 و 8 دسي زيمنس بر متر) و در سه تكرار انجام شد. براي بستر رشد گياه از يك خاك شن لومي و براي ايجاد سطوح شوري در آن از نمك كلريد سديم استفاده شد. فاكتورهاي شوري و غرقاب به طور هم زمان و از مرحله پنج برگي گياه به بعد اعمال گرديد. گياهان 60 روز پس از كاشت، برداشت شده و غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم ريشه آنها به‌روش خشك سوزاني اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري كلريد سديم در خاك، غلظت پتاسيم و نسبت پتاسيم به سديم ريشه به طور معني داري كاهش ولي غلظت سديم، كلسيم و منيزيم ريشه به-طور معني داري افزايش يافتند. غلظت منيزيم و سديم ريشه در شرايط غرقاب به طور معني داري كمتر از شرايط غيرغرقاب بود ولي غلظت پتاسيم و كلسيم ريشه در شرايط غرقاب به طور معني داري بيش‌تر از شرايط غيرغرقاب به-دست آمد. با اين حال، اثر مدت غرقاب بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم و نسبت سديم به پتاسيم ريشه ذرت به سطح شوري خاك بستگي داشت. نتايج نشان داد كه حتي دوره هاي كوتاه غرقاب شدن خاك بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم، سديم و نسبت پتاسيم به سديم ريشه ذرت در شرايط شور و غيرشور اثرهاي طولاني مدت داشت.

Salinity and waterlogging are two abiotic stresses decrease plants yield. In this research, the effects of soil salinization and waterlogging having concentrations of calcium (Ca), potassium (K), magnesium (Mg) and sodium (Na) and K:Na ratio in corn (Zea mays cv. single cross 704) root were studied under greenhouse conditions. A factorial experiment with two factors on the basis of completely randomized design with three replications was performed. The factors under study were: waterlogging duration in five levels (0, 2, 4, 8, 20 days) and soil saturate extract salinity in four levels (0.11, 2, 4, 8 dS/m). A loamy sand soil for plant growth substrate and NaCl salt for establishing the levels of salinity was used. The salinity and waterlogging factors were imposed simultaneously to the plants from the five-leaf stage of plant growth period. The plants were harvested 60 days after sowing and the concentrations of Ca, K, Mg and Na in corn root were determined by dry ashi method. The results showed that by increasing the level of NaCl salinity in the soil, the K concentration and K:Na ratio of corn root were decreased significantly but concentrations of Ca, Mg and Na in corn root were increased significantly. The Mg and Na concentrations of root in waterlogged conditions were significantly lower than that of non-waterlogged conditions but the K and Ca concentrations of root in waterlogged conditions were significantly greater than non-waterlogged conditions. However, the effects of soil waterlogging duration on the Ca, K, Mg and Na concentrations and Na:K ratio of root were dependent on the level of NaCl salinity in the soil. The results demonstrated that even short periods of soil waterlogging had considerable long-term effects on the concentrations of Ca, K, Mg and Na and K:Na ratio in corn root under saline and non-saline conditions.