اثر سولفات‌روي و اسيدآسكوربيك بر برخي صفات مورفو-فيزيولوژيك سرخارگل (Echinacea purpurea) در شرايط تنش كم‌آبي

Effect of Zinc Sulfate and Ascorbic Acid on some Morpho-Physiological Traits of Echinacea purpurea (Purple coneflower) under Water Deficit Conditions

به منظور ارزيابي اثر سولفات‌روي و اسيد‌آسكوربيك بر برخي صفات مورفو-فيزيولوژيك‌ گياه سرخارگل (Echinacea purpurea) در پاسخ به تنش كم‌آبي آزمايشي به صورت اسپليت پلات فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در طي سال 92-1391 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز به اجرا درآمد. تيمارهاي آزمايش شامل تنش كم آبي به‌عنوان فاكتور اصلي در 3 سطح (a1: آبياري پس از 70 ميلي متر تبخير ،a2: آبياري پس از 120 ميلي متر تبخير و a3: آبياري پس از 170 ميلي متر تبخير از تشتك كلاس A) و تركيب تيماري شامل سولفات روي در دو سطح (b1: عدم مصرف و b2: محلول پاشي سولفات روي با غلظت 5 در هزار) و محلول‌پاشي اسيدآسكوربيك‌ در 4 سطح (c1: عدم مصرف، c2: 50، c3: 100و c4:150 ميلي‌گرم بر ليتر) به عنوان فاكتور فرعي بودند. نتايج آزمايش نشان دادند كه اعمال تنش كم آبي در سرخارگل منجر به ايجاد اختلاف معني‌دار در صفات قطر ساقه، تعداد شاخه گل‌دهنده، تراكم روزنه، غلظت روي بخش هوايي، عملكرد تر بوته، محتواي رطوبت نسبي برگ (RWC)، شاخص سطح برگ (LAI)، غلظت پرولين، سرعت رشد محصول ((CGR، سرعت رشد نسبي ((RGR و سرعت جذب خالص (NAR) گرديد. مقايسه ميانگين‌ها براي اثر تنش خشكي نشان داد كه بيشترين شاخص سطح برگ مربوط به تيمار آبياري كامل با 85/2 بود. مقايسه ميانگين‌ها براي تركيب تيماري تنش خشكي و محلول‌پاشي سولفات روي نشان داد كه بيشترين غلظت پرولين مربوط به تيمار محلول‌پاشي سولفات روي در شرايط آبياري پس از تبخير 170 ميلي‌متر از تشتك تبخير با 16/10 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر ،كمترين غلظت پرولين مربوط به تيمار عدم محلول‌پاشي سولفات‌روي در شرايط آبياري كامل با 08/0 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برآورد شدند. بيشترين سرعت رشد محصول به ميزان 77/6 گرم بر متر مربع در روز به تيمار شاهد و كمترين مقدار آن برابر 16/4 گرم بر متر مربع در روز مربوط به تيمار تنش 170 ميلي‌متر مربوط بودند. بيشترين سرعت رشد به ميزان 19/0 گرم بر متر مربع در روز به تيمار شاهد و كمترين مقدار آن برابر 14/0 گرم بر متر مربع در روز به تيمار تنش 170 ميلي‌متر مربوط بودند. بيشترين سرعت جذب خالص به ميزان 64/2 گرم بر متر مربع در روز به تيمار شاهد و كمترين مقدار آن برابر 91/1 گرم بر متر مربع در روز به تيمار تنش 170 ميلي‌متر اختصاص داشت. با توجه به نتايج اين تحقيق كاربرد اسيدآسكوربيك‌ به عنوان يك آنتي اكسيدان، مي‌تواند اثرات مضر تنش كم‌آبي در برخي صفات مورد مطالعه از جملهNAR، CGR،RGR و RWC را در سرخارگل كاهش دهد.

To quantify the response of some morpho-physiological traits of Echinacea purpurea to thr application of zinc sulfate and ascorbic acid under water deficit, an experiment was carried out in split plot factorial based on RCBD with three replications at the Agricultural Research Station of Islamic Azad University, Tabriz Branch in 2011-12. Experimental factors consisted of water stress as the main factor with three levels (irrigation after70mm evaporation, irrigation after120mm evaporation and irrigation after 170mm evaporation from class A pan), Secondary factor consisted of: application of microelement with two levels (control and application of zinc sulfate 0.005 concentration) and ascorbic acid with four levels (not application, application of 50 mg/l of ascorbic acid, application of 100 mg/l of ascorbic acid and application of 150 mg/l of ascorbic acid). The results showed that the effect of water deficit on purple coneflower caused significant differences in diameter of stem, number of flowering branch, stomata density, zinc concentration of aerial parts plant, fresh weight, relative water content of leaf, LAI, proline concentration, crop growth rate, relative growth rate and net assimilation rate. Comparison of means for water deficits between the different levels of drought stress showed that the maximum LAI, with 2.85, belonged to control. Comparison of means for interaction effects between drought stress and application of zinc sulfate revealed that the maximum proline concentration belonged to spraying plants with zinc sulfate at irrigation after 170mm evaporation from class A pan with 10.16 mg/g.fw. Minimum proline concentration was due to without applying zinc sulfate in complete irrigation (control) with 0.08 mg/g.fw. Maximum crop growth rate with 6.77 g/m2.day was was related to control and the minimum, with 4.16 g/m2.day, to irrigation after 170mm. Maximum relative crop growth rate, with 0.19 g/m2.day, belonged to control and the minimum, with 0.14 g/m2.day, to irrigation after 170mm. Maximum net assimilation rate, with 2.64 g/m2.day, belonged to control and the minimum, with 1.91 g/m2.day, to irrigation after 170mm. The results indicated that application of ascorbic acid, as an antioxidant, may decrease the harmful effects of drought stress on some traits (NAR, CGR, RGR, and RWC) of purple coneflower.