وضعيت سل دامي در ايران و راهكارهاي مناسب جهت كنترل آن

The current status of livestock tuberculosis in Iran and effective measures for its control

سل يكي از بيماري هاي عفوني و قابل انتقال بين انسان و حيوان است. عامل سل باكتري ميكوباكتريوم (Mycobacterium) مي باشد. عامل سل گاوي به نام ميكوباكتريوم بويس يكي از اعضا كمپلكس ميكوباكتريوم توبركولوزيس (عامل سل انساني) ناميده مي شود. سل از بيماري هاي مهم نشخواركنندگان به ويژه گاو و بز در سراسر جهان از جمله ايران مي باشد. باسيل سل علاوه بر انسان و نشخواركنندگان، حيوانات خانگي و حيات وحش را نيز مبتلا مي كند، لذا امر كنترل و مبارزه با اين بيماري مشكل است. سگ و گربه از جمله حيوانات هستند كه نسبت به سه گونه باكتري انساني، گاوي و مرغي حساس مي باشند و انتقال از اين حيوانات به انسان و دام به راحتي امكان پذير است. پرندگان خانگي مانند قناري نيز به سه گونه باكتري حساس بوده و از اين نظر در كنترل بهداشت انسان و دام از اهميت زيادي برخوردارند. در رابطه با انتقال سل علاوه بر منابع دامي و حيوانات خانگي، امروزه با شيوع بيماري سركوب كننده ايمني مانند ايدز كه در كشور ما روز به روز به تعداد مبتلايان افزوده مي شود باعث تضعيف ايمني و به دنبال آن بسياري از بيماري ها از جمله سل بر انسان ها مستولي مي گردد. علاوه بر سل انساني (ميكوباكتريوم توبركولوزيس) عامل سل گاوي (ميكوباكتريوم بويس) از عمده ترين منبع عفونت و انتقال به انسان است لذا كنترل و در نهايت ريشه كني سل در جمعيت گاوي همواره در اولويت سازمان هاي ذيربط مانند سازمان دامپزشكي قرار دارد.

Tuberculosis is a zoonotic infection disease caused by Mycobacterium bacteria. The causative agent of bovine tuberculosis, Mycobacterium bovis, is a member of the Mycobacterium tuberculosis complex which is the causative agent of human tuberculosis. Tuberculosis is an important disease of ruminants especially cattle and goats throughout the world and Iran. A part from humans and ruminants, tuberculosis also infects companion and wild animals; therefore its control is difficult. Dogs and cats are susceptible to human, bovine and avian tuberculosis bacteria and transmission of disease from dogs and cats to humans and livestock is easily accomplished. Domestic birds like the canary are also susceptible to the aforementioned bacteria and therefore have an important role in the hygienic control of humans and livestock. A part from the role of livestock and companion animals in the transmission of tuberculosis, the spread of immunosuppressive diseases like AIDS which is increasing rapidly in our country, have a major role in the outbreak of human tuberculosis. The causative agent of bovine tuberculosis (Mycobacterium bovis) is an important source of infection and disease transmission to humans therefore the control and eradication of tuberculosis in bovine population has always been out of the priorities of the relevant tuberculosis like the Veterinary organization of our country.