ارزيابي آثار محيط‌زيستي با استفاده از مدل استنتاج منطق فازي (مطالعه موردي: سد كمال صالح)

Environmental Impact Assessment using Fuzzy logic inference model (Case study: Kamal Saleh Dam)

از مهم‌ترين مسايل فرايند ارزيابي آثار محيط‌زيستي تعيين اهميت اثر است. مسيله اصلي در خصوص ارزيابي آثار بوم‌شناختي اين است كه نمي‌توان آن‌ها را در يك الگوريتم فرموله كرد، زيرا عناصر حياتي و هم‌‌كنشي‌‌هاي آن‌ها را نمي‌‌توان به طور كامل و غيرمبهم مشخص كرد. از طرف ديگر، ناهمگوني فضايي سيستم‌‌هاي بوم‌‌شناختي و پيچيدگي‌‌هاي تصميم‌‌گيري كار ارزيابي را دشوارتر كرده‌‌اند، بدين جهت مفهوم آثار محيط‌‌زيستي اغلب مبهم است. ارزيابي آثار محيط‌زيستي بسيار پيچيده و همواره با عدم قطعيت همراه است، زيرا اطلاعات ارزيابي بيشتر به صورت كيفي‌اند و مشكل اصلي روش‌هاي مرسوم EIA اين است كه در مديريت اطلاعات كيفي ناتوان‌اند. منطق فازي به‌منزله نظريه‌اي رياضي براي مدل‌سازي و صورت‌بندي ابهام و عدم قطعيت فرايندهاي شناختي انساني است و توانايي كمي‌سازي و طبقه‌بندي آثار محيط‌زيستي با ماهيت ذهني را دارد. در اين تحقيق با مطالعه موردي سد كمال صالح، با استفاده از استنتاج منطق فازي به ارزيابي آثار محيط‌‌زيستي اقدام شده است، به اين ترتيب كه ارزيابي از طريق دو روش ماتريس رياضي و منطق فازي انجام شد. ورودي‌هاي اين دو روش كاملاً مشابه يكديگرند و در نهايت خروجي طبقه‌‌بندي‌شده آن‌ها كه اهميت اثر است با هم مقايسه شدند، بدين طريق كه در روش ماتريس رياضي و منطق فازي از 6 معيار براي دو نمايه (پايه و مكمل) استفاده شد. در روش سيستم استنتاج فازي با استفاده از نرم‌‌افزار Matlab و به‌‌كارگيري روش استلزام ممداني و كاربرد همان نمايه‌‌هاي ماتريس رياضي به‌منزله ورودي سيستم اجرايي شد‌‌. نتايج نشان‌‌دهنده افزايش اطمينان اهميت اثر طبقه‌‌بندي‌شده به‌دست‌آمده در مدل استنتاج منطق فازي نسبت به ماتريس رياضي است و قابليت تعيين صحيح اهميت اثر را با توجه به ابهام و عدم قطعيت اطلاعات ارزيابي آثار محيط‌‌زيست به‌دست‌آمده را داراست.

Determining the importance of environmental impacts is one of the main issues and concerns in the process of environmental impact assessment (EIA) of projects. A major problem in assessment of ecological impacts is that they cannot be formulated in one algorithm, because the vital elements and their interactions cannot be identified completely unambiguous. On the other hand the spatial heterogeneity of ecological systems and the complexity of decision making have made the impact assessment more difficult. In this research, Kamal Saleh Dam studied and we attempted to environmental impacts assessment using fuzzy logic as a novel method for the EIA. To do so, the assessment was conducted using the mathematical matrix and fuzzy logic methods. These two methods have quite similar inputs and eventually outputs are classified and were compared as the importance of the impact. In this way, we used 6 criteria for two indices (complementary index and basic index) in both mathematical matrix and fuzzy logic methods. In fuzzy logic inference we used Matlab, Mamadani implication method and same indices as mathematical matrix method as system inputs. The results showed that the uncertainty of the importance of impact determination in decreased fuzzy logic compared to mathematical matrix. So the fuzzy logic method is able to correctly determine the importance of impact due to the unambiguousness and uncertainty of EIA data.