رابطه علم و دين در مسيله پيدايش انسان از ديدگاه تفسير المنار و الميزان

The Perspective of Tafsir Almanar and Almizan on the Relationship between Science and Religion in Terms of Their Position on the Origins of Man

چكيده امروزه بررسي مناسبات ميان علم و دين در گرو تعيين موضع در قبال مسيله پيدايش انسان است. نسبت ميان آموزه هاي قرآني و يافته هاي تجربي در اين مسيله، پرسشي است كه علامه طباطبايي و رشيد رضا در تفسير آيات مربوط به انسان و پيدايش او درصدد پاسخ به آن برآمده اند. در اين ميان مولف المنار در تلاش هرچه بيشتر براي برقراري و اعلام هم نوايي كامل ميان اين دو است. در مقابل الميزان به‌صورت جدي سعي در به چالش كشيدن روش مند و هدف مند علوم تجربي دارد. اگرچه سلوك المنار در حل اين مسيله از انفعال مولف در برابر علوم تجربي حكايت دارد، اما در مقابل نويسنده الميزان از روش هاي گوناگوني براي رد علوم تجربي بهره برده است. با اين همه، هيچ يك از تفاسير المنار و الميزان مباني معرفت شناختي رويكرد خود را، حتي تلويحاً، بيان نكرده اند. از اين رو دستيابي به الگوي جامعِ مناسبات علم و دين از اين رهگذر بسيار دشوار است

Abstract Nowadays the study of the relationship between science and religion is conditional to assuming a position with regard the issue of the origins of man. The relationship between Quranic teachings and empirical findings is an issue which has been dealt with by Allameh Tabatabai and Rashid Reza in commenting on Quranic verses focusing on Man and his origins. The author of Tafsir Almanar, has attempted, as far as possible, to show a perfect correspondence between the two; while, the author of Almizan has seriously tried to challenge empirical sciences purposefully and systematically. Though the approach adopted in Almanar implies its author’s passive reaction to empirical sciences, the ? methods to reject empirical sciences. Meanwhile, none of these commentators have mentioned, explicitly or implicitly, the epistemological bases of their approaches. Therefore, arriving at a comprehensive pattern of the relationship between religion and science seems probelmatic.