نگاهي ديني از منظر مثنوي به ابليس

در ادبيات ايران و جهان دو تلقي نسبت به ابليس وجود دارد. يكي همان است كه از كتابهاي ديني ناشي شده و او را منشا همه بديها مي?شناسد. تلقي دوم كه غير متعارف يا عرفاني است با نظر دلسوزانه و حتي مساعد به او نگاه مي?كند. مولوي در مثنوي نگاهي كامل به ابليس داشته هم توجيه و تاويل عارفان را به نوعي در داستان ابليس و معاويه مطرح كرده و هم نگاه ديني را در جاي جاي مثنوي بيان مي?كند. اين مقاله كوشيده است تا با بيان آيات قرآن ديدگاه ديني را نسبت به ابليس بيان داشته، داستان هاي مثنوي را كه مولانا نامي از ابليس در آن برده را شرح و توضيح دهد. حاصل اين جستجو همسويي اشعار مولانا با آيات قرآن است و همانطوري كه در آيات قرآن نيز شيطان دفاعي كامل از خود دارد و در قيامت گناه تمام فريفته شدگان را به گردن خود آنان مي?اندازد در مثنوي در داستان ابليس معاويه، ابليس سعي دارد تا از خود دفاع نموده و حتي رفتارهاي خود را توجيه نمايد. اما در ديگر آيات قرآن چهره?ي واقعي ابليس به تصوير كشيده شده و ماهيت اصلي، رفتار و عملكرد او را خداوند در اين دنيا به مومنان شناسانده است. مولانا نيز در راستاي شناساندن شيطان قياس، ادعاهاي پوچ و رفتارهاي نامناسب شيطان را بيان مي?نمايد.