نگاهي به ساخت مجهول در زبان فارسي با تكيه بر ديدگاه شناختي

An Analysis of Passive Construction in Persian: A Cognitive Approach

در زبان‌شناسي امروز سه ديدگاهِ بارز وجود دارد كه هر يك از زاويه‌اي خاص به مقوله زبان و پديده‌هاي مرتبط با آن مي‌نگرند. اين سه نگرش عبارتند از: زبان‌شناسي صورت‌گرا ، زبان‌شناسي نقش‌گرا و زبان‌شناسي شناختي . زبان‌شناسي صورت‌گرا، زبان را همچون نظامي ساختْ بنيان و رياضي‌گونه مي‌پندارد؛ زبان‌شناسي نقش‌گرا زبان را نظامي براي ارتباط و زبان‌شناسي شناختي آن را نظامي شناختي مي‌داند. بنيان‌گذاران اين سه نگرش به ترتيب عبارتند از چامسكي (1957) و گيون (1979) و لانگاكر (1976). در مقاله حاضر، نگارندگان در صدد هستند تا با معرفيِ مباني نظري رويكرد شناختي و معرفي مفاهيم اساسي اين رويكرد در تحليل ساخت مجهول و مقايسه آن با مباني نظري رويكرد زايشي (صورتگرا) در اين مورد، تصوير واقعي‌تري از ديدگاه شناختي عرضه كنند و از اين طريق به بررسي ساخت مجهول در زبان فارسي با تكيه بر ديدگاه شناختي بپردازند.

This paper is an attempt to analyze the passive construction, based on Cognitive approach. In this respect, after introducing the theoretical concepts of this approach, authors try to compare it with Generative view. Within Generative framework, a formal and abstract relation is considered between passive and active constructions through the operation of transformational rules, yet from a Cognitive perspective such a direct relation between two mentioned constructions is refused, so considering basic concepts such as: figure, ground, construal, perspective and profile, a certain event can be reported in different ways with regards to conceptualization and the manner of cognitive process in the speaker’s mind. It is concluded that, the Cognitive approach is effective in analyzing the passive construction in Persian. So, the speaker would select the subject as the topic in active sentence, or the object in passive ones.