بررسي وضعيت مصرف انواع شير در استان آذربايجان غربي و عوامل موثر در سال‌هاي 2-1391

ASSESSMENT OF MILK CONSUMPTION AND SOME OF ITS RELATED FACTORS IN HOUSEHOLDS OF WESTERN AZARBAYJAN PROVINCE IN 2012-13

پيش زمينه و هدف: مطالعات نشان دهنده مصرف پايين گروه شير و فرآورده‌هاي آن در كليه افراد خانوارهاي ايراني مي‌باشد، مطالعه حاضر با هدف بررسي وضعيت مصرف انواع شير در استان آذربايجان غربي و عوامل موثر در سال‌هاي 2-1391 انجام گرفت. روش كار: اين مطالعه از نوع توصيفي-مقطعي (Cross-Sectional) مي‌باشد كه بر روي 650 خانوار استان آذربايجان غربي(اروميه، مهاباد، خوي و 9 روستاي تابع) به روش نمونه گيري چند مرحله‌اي خوشه‌اي در سال 1392 انجام گرفت. پرسشنامه‌هاي دموگرافيك و بسامد مصرف شير با تكنيك مصاحبه با مادر تكميل شد. مديريت داده‌ها با استفاده از نرم افزار Access و تجزيه و تحليل آماري توسط نرم‌افزار SPSS با استفاده از آزمون‌هاي آماري كاي اسكوير، T-test و ANOVA انجام گرفت. يافته‌ها: مطالعه حاضر نشان داد كه 67درصد خانوارهاي مورد بررسي استان آذربايجان غربي آذري، 32درصد كرد و تنها 1درصد ساير قوميت‌ها بودند. بيشترين سطح سواد سرپرست خانوارها ابتدايي/راهنمايي (38درصد)، و شغل آنان كاركن مستقل (37درصد) بود. نتايج بررسي مصرف شير در خانوارهاي مورد بررسي نشان داد، كه هر فرد روزانه تقريباً" نصف ليوان (118ميلي ليتر) شير مصرف مي‌كند. پرمصرف‌ترين شير در خانوارهاي شهري و روستايي شير فله گاو (5/62درصد) بود كه متوسط مقدار مصرف آن در شهر و روستا به ترتيب 6/22 ± 6/478 و 4/64 ± 4/730 ميلي ليتر در هفته گزارش شد. مصرف شير در خانوارهاي آذري بالاتر از ساير قوميت‌ها بود (05/0 > P). يافته‌ها نشان داد كه خانوارهاي شهري بيشتر از روستايي شير يارانه‌اي خريداري مي‌كردند، (به ترتيب 55درصد و 20درصد) كه پس از قطع يارانه‌ها، خريد شير در شهر به نصف كاهش پيدا كرده درحالي‌كه در روستا با قطع شير يارانه‌اي خريد شير عمدتاً با شير فله جايگزين شده، بنابراين تغييري نكرده است. بحث و نتيجه‌گيري: در مجموع تحقيق حاضر گوياي آن است كه پرمصرف‌ترين شير در خانوارهاي استان آذربايجان غربي از نوع فله (گاو) بود كه به طور كلي اين مقدار مصرف پايين تر از مقدار توصيه شده مي‌باشد. مهم‌ترين عوامل موثر در مصرف شير؛ محل سكونت، قوميت، وضعيت اجتماعي- اقتصادي خانوارها بود. به نظر مي‌رسد كه طراحي و اجراي سياست‌ها و برنامه‌هاي كاربردي به منظور افزايش مصرف شير، فرهنگ سازي در جامعه از طريق رسانه‌ها از سوي سياست گذاران جامعه بايستي مورد توجه قرار گيرد.

Backgrounds & Aims: The latest national research achievements studying on Iranian households in 1998-2000 implies that milk and other dairy products are consumed less than the recommended proportions. This research was designed to study the amount of milk consumption and related factors in West Azarbaijan in 2012-2013. Materials & Methods: In this cross sectional study, the data were collected by interviews with 650 households selected from three cities (Urmia, Mahabad, Khoy) and 9 rural areas of West Azarbaijan province by cluster systematic method. Demographic status and milk consumption of the households were completed by mothers. The data were analyzed with Chi square, t test, Anova with MS Access and SPSS software. Results: The results indicated that 67% of the households were Azari, 32% Kurdish and only 1% were from other ethnicities. Highest level of education in householdsʹ head was elementary or junior high school and their occupations were independent workers. Results implied that each person consumes approximately half of the glass of milk (118 ml). The most widely consumed milk in urban and rural households was bulk milk (62.5%) whose average consumption was 478.6±22.6 ml in urban and 730.4 ±64.4 ml in rural areas weekly. Milk consumption in Azari households was higher than other ethnicities (P < 0.05). Results indicated that urban households obtain more subsidized milk (55%) than rural (20%). After cutting the subsidies by the government in 2010, purchasing milk in urban was decreased to half while in rural it was substituted with bulk milk and not changed. Conclusion: Most consumed milk in households in West Azarbaijan province was cow bulk milk and their consumption was lower than the suggested amount (2-3 glasses a day). The most important factors in milk consumption were residency location, ethnicity, and socio-economic status. Designing and running policies in practical approach to increase milk consumption seems necessary and must be more considered. Solving milk contribution issues and culturalizing the community by media should be in high priorities.