ريخت‌شناسي «هفت خوان اسفنديار از شاهنامه‌ فردوسي» براساس نظريه‌ ولاديمير پراپ

چكيده ريخت‌شناسي قصه‌هاي عاميانه در سال 1928م. توسط فرماليست روسي «ولاديمير پراپ» آغاز شد، اساس كار وي بر پايه‌ اعمال شخصيّت‌هاي قصه نهاده شده است و در سال‌هاي اخير، يكي از شيوه‌هاي رايج در تحليل ساختاري قصه‌ها بوده است. در اين مقاله، هفت خوان اسفنديار كه از جمله قصه‌هاي پرماجرايِ شاهنامه‌ فردوسي است و موضوع آن ياري رساندن اسفنديار به خواهرانش از بند خاقان چين است، مورد بررسي قرار گرفته است؛ براي اين منظور ابتدا مقدمه‌اي درباره تعريف و تبيين ريخت‌شناسي، پيشينه‌ تحقيق و معرّفي هفت خوان اسفنديار مطرح شده؛ سپس قصه بر اساس الگوي پراپ مانند: وضعيت آغازين، غيبت، كسب خبر و... مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در نهايت فرم داستاني شامل: پي‌رنگ، زاويه‌ ديد، زمان و مكان و... بررسي شده است. اين پژوهش بيان‌گر اين است كه هفت خوان اسفنديار تا حدود زيادي ويژگي قصه‌هاي عاميانه را دارا است و به الگوي ساختاري موافق با الگوي پراپ دست يافته شده است.

Abstract Morphology of folk tales in 1928 by Russian formalist" Vladimir propp" began his work based on the characters and the story has been placed in recent years, one of the most common methods in structural analysis of stories. In this article" haft khane Esfandyar" that shahnameye ferdosi’s, including tales adventurous and it’s subject about helping sister’s by Esfandyar from Khagane Chin chain’s, has been studied ; for this purpose, an introduction and explanation about the morphology, background research and introduce haft khane Esfandyar, the stories based on propp’s model as initial conditions, absenteeism, business news and … been analyzed and finally a story form, including: The color,angle,time and place and… has been investigated.This study suggests that haft khane Esfandyar has a largely folk tales features and structural patterns agree with propp’s pattern has been found. Key words morphology, structure, Propp, Shahname, haft khan, rostam