بررسي نقش زمين ساخت فعال در ناهنجاري هاي زمين ريختي حوضه آبريز گرگان رود- قره سو

The role of the active tectonics in geomorphic anomalies of Gorgan Rud - Gharasu basin

گستره مورد بررسي در كناره شمالي البرز خاوري قرار گرفته است. با توجه به موقعيت ساختاري ويژه اين منطقه، در اين پژوهش سعي شده است كه با ارزيابي شاخص هاي ريخت زمين ساختي حوضه آبريز گرگان رود- قره سو و چگونگي پراكندگي زمين لرزه ها، الگوي نو زمين ساختي جنوب استان گلستان بررسي شود. در اين راستا، حوضه آبريز گرگان رود- قره سو به 22 زيرحوضه تقسيم گرديد و شاخص هاي شيب رود، ناتقارني حوضه زهكشي، تقارن توپوگرافي معكوس، انتگرال فرازسنجي، شكل حوضه و پيچ و خم پيشاني كوهستان در زيرحوضه هاي ياد شده، محاسبه شد. نتايج بررسي اين ويژگي ها با هم، به عنوان شاخص زمين ساخت فعال نسبي محاسبه شد و به چهار رده شامل مناطق خيلي فعال تا مناطق با فعاليت كم تقسيم بندي شد. رده هاي بالاي فعاليت نسبي زمين ساختي بيشتر در جنوب و جنوب باختري حوضه گرگانرود- قره سو به دست آمد. در حالي كه نواحي خاوري و جنوب خاوري داراي رده هاي متوسط تا پايين فعاليت هستند. ميزان فعاليت زمين ساختي در اين ناحيه از شمال به جنوب افزايش مي يابد. اين افزايش مي تواند وابسته به موقعيت نقاط اوج شاخص شيب رودخانه ها در راستاي گسل ها و پاره هاي گسلي باشد. همچنين مقدار ناتقارني حوضه زهكشي در بيشتر زيرحوضه هاي اين منطقه نشان دهنده انحراف حوضه ها به سوي باختر يا خاور هر آبراهه است. نتايج حاصل از بررسي ريخت زمين ساختي و نحوه پراكندگي لرزه خيزي منطقه مورد مطالعه، گوياي اين مطلب است كه منطقه مورد نظر تا اندازه زيادي از جنبش هاي زمين ساختي منطقه، به ويژه جنبش گسل كاسپين و شمال البرز و سيستم گسلي تراستي در شمال گرگان تاثير پذيرفته است. نواحي داراي فعاليت خيلي بالاي زمين ساختي و بخش هاي؛ ميزان كج شدگي بالاي رودخانه ها همخوان با يك سيستم گسل تراستي با روند تقريبي NNE- SSW مي باشد. از سوي ديگر، روند لرزه خيزي مشاهده شده را مي توان به وجود احتمالي تراست ژرف و نسبتاً جواني در شمال جبهه رشته كوه البرز نسبت داد.

The study area is located in north of eastern Alborz range. In this study, it was evaluated the pattern of neotectonic in eastern Alborz and the distribution of seismicity and geomorphic pattern of Southern Golestan province. To assess tectonic activities in 22 separated subbasins, we have analysed neotectonic indices: the stream– gradient index (SL), drainage basin asymmetry (Af), reveres symmetry of topography (T), hypsometric integral (Hi), drainage basin shape (Bs) and mountain front sinuosity (Smf). The results of the analysis is accumulated and expressed as an index of relative active tectonics (Iat), which divided into four classes from relatively low to highest tectonic activity. The high class values of tectonic activity for Iat mainly occur in the south and southwest of the Gorganrud- Gharasu drainage basin, while the rest of the study area has classes of Iat suggesting moderate to low tectonic activity. The rate of tectonic activity in this area will increase from north to south. This increase can be related to the position of peaks steam gradient index along the faults and segment faults. Also value of drainage basin asymmetry is calculated for all of the subcatechments greater or less than 50 that shows tilt for each stream toward West or East. The results of this study show that the distribution of seismicity, geomorphic and tectonic movements of studied area has been affected especially by Khazar and North Alborz faults movement and thrust fault in north of Gorgan. Areas with high tectonic activity and the high measure of tilting indicate that there may be a thrust fault, with a NNE-SSW approximate trend. On the other hand, this seismicity trend may be related to a deep and relatively young thrust splay in north of the Alborz range front.