سنجش و ارزيابي شاخص كيفيت زندگي در شهرهاي متوسط اندام (نمونه مورد مطالعه: شهر ياسوج)

Measuring and Evaluating the Quality of Life Index in Medium Cities (Case study: Yasuj City

شناخت، اندازه گيري و بهبود كيفيت زندگي از اهداف عمده محققان، برنامه ريزان و دولت‌ها در چند دهه اخير بوده است. اين عرصه علمي و تحقيقاتي مورد توجه تعداد زيادي از رشته هاي علمي، از جمله جامعه شناسي، روان شناسي، اقتصاد، علوم محيطي، جغرافيا، پزشكي و ... است. پژوهش حاضر از نوع مطالعات «كاربردي» و رويكرد حاكم بر آن، «توصيفي – تحليلي» است. جامعه آماري پژوهش را شهروندان شهر ياسوج تشكيل مي دهند. حجم نمونه نيز با استفاده از فرمول كوكران و بر اساس روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي نسبتي براي هر كدام از نواحي چهارگانه شهر ياسوج برآورد گرديد. نتايج نشان داد كه از لحاظ بعد سلامت محيطي و رواني ناحيه دو بيشترين امتياز و ناحيه چهار و سه به ترتيب كمترين امتياز را به خود اختصاص داده اند. بر اساس بعد اجتماعي ناحيه يك در رتبه اول و ناحيه دو در رتبه آخر قرار گرفته است. در خصوص بعد سلامت اجتماعي نواحي دو و چهار با امتياز مشابه در رتبه اول و ناحيه سه در رتبه آخر قرار دارد. در خصوص بعد حمل و نقل ناحيه چهار در رتبه اول و ناحيه يك در رتبه آخر قرار دارد. همچنين بررسي ها نشان داد كه رابطه مشاهده شده بين بعد حمل و نقل عمومي و سلامت محيط و سلامت رواني معنادار نيست. رابطه مشاهده شده بين ديگر ابعاد شاخص كيفيت زندگي، رابطه معنادار و مستقيم مي باشد. از نظر شاخص كلي كيفيت زندگي، ميانگين رضايتمندي شهروندان نواحي شهر نشان داد كه ناحيه دو با امتياز 98/3، ناحيه يك با امتياز 71/3، ناحيه چهار با امتياز 25/3 و ناحيه سه با امتياز 24/3 به ترتيب در رتبه اول تا چهارم قرار گرفتند. ابعاد پنج‌گانه بررسي شده در نواحي چهارگانه شهر ياسوج (نواحي يك، دو، سه و چهار)، مجموعاً به ترتيب توان تبيين 16، 3/20، 9/21 و 1/1 درصد از تغييرات (واريانس) شاخص رضايتمندي از كيفيت زندگي را دارا هستند.

Identifying, measuring and improving life quality have been among important objectives of researchers, planners and governments in recent decades. This scientific and research arena has attracted the attentions of many scientific fields such as sociology, psychology, economics, environmental sciences, geography, medical sciences and The present study is an applied one and it employs a "descriptive-analytical" method. The population of the research is all citizens of Yasuj. The sample was evaluated using Cochrane formula based on proportional stratified random sampling for each four districts of Yasuj. The results indicate that in terms of dimension of environmental and mental health, District 2 has the highest score and District 4 and 3 has the least scores respectively. In terms of social dimension, District 1 occupies the first rank and District 2 the last rank. Regarding health dimension, Districts 2 and 4 with similar scores occupy the first rank and District 3 is in the last rank. Regarding transportation dimension, District 4 is in the first rank and District 1 in the last one. In addition, investigations indicate that the observed correlation between public transportation dimension and environmental and mental health is not significant. The observed correlation between other dimensions of Quality if Life Index is direct and significant. Regarding the total Quality of Life Index, the mean of the satisfaction of people of these four districts indicates that District 2 with score 3.98, District 1 with score 3.71, District 4 with score 3.25 and District 3 with score 3.24 occupy ranks 1 to 4 respectively. The investigated five dimensions in four districts of Yasuj city (Districts 1, 2, 3, and 4) totally are capable of explicating 1.1, 21.9, 20.3 and 16 percent of variations (variance) of satisfaction index of quality of life.