ارزيابي نقش سكونتگاه‌هاي غيررسمي در گسيختگي فضايي ساختار شهري (مطالعه موردي: شهر گنبدكاووس)

Evaluating the role of informal settlements in space failures of the urban structures

يكي از زمينه‌هاي ناپايداري توسعه شهري به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، سكونتگاه‌هاي غيررسمي مي‌باشد. اين سكونتگاه‌ها ضمن آن كه سيمايي آشفته و بي نظم در بخش خاصي از شهر به وجود مي‌آورند، لطمات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي گسترده‌اي را بر كل مجموعه شهر تحميل مي‌كنند. امروزه سكونتگاه هاي غيررسمي شهر گنبدكاووس شامل محلات افغان آباد، سيدآباد، بدلجه و چاي بويي مي‌باشند. اين محلات، نابرابري‌هاي فضايي - اجتماعي در شهر را تشديد كرده و مديران شهري را با چالشي جدي مواجه نموده‌اند؛ لذا اين پژوهش باهدف ارزيابي نقش سكونتگاه‌هاي غيررسمي در گسيختگي فضايي ساختار شهري گنبد كاووس انجام گرفت. روش تحقيق بكار رفته نيز؛ تركيبي از روش‌هاي تحليلي- توصيفي و پيمايشي ميباشد تا بتواند با تجزيه و تحليل آماري داده هاي بدست آمده به اهداف تحقيق نزديك‌تر شود؛ لذا در اين مقاله از متغيرهاي مندرج در 384 پرسشنامه (حجم نمونه) براي پيشبرد تحقيق بهره گرفته شده است. همچنين، براي تجزيه و تحليل داده ها از آزمون كاي- دو و نيز همبستگي اسپيرمن استفاده شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي‌دهد اكثر زمين‌هاي محلات مورد نظر فاقد مجوز و سند رسمي براي ساخت و ساز مي‌باشند. با اين وجود از خدمات و تسهيلات شهري استفاده نموده و به رشد خود در بدنه شهر همانند محلات ديگر ادامه مي‌دهند ليكن با ساختارهاي اجتماعي، اقتصادي و كالبدي نابسامان خود نوعي گسيختگي را بر كل فضاي شهر گنبد كاووس تحميل نموده‌اند.

One of the unstable areas of urban development , particularly in developing countries, is formation of informal settlement in urban areas and its suburbs. While these settlements considered as basic elements of disorder for certain parts of the city , they cause social , economical and cultural losses to the hole body of the city .Right now informal settlement of Gonbad Kavous include Afghan Abad, Seidabad , Badaljeh and Chai Bouii that intensified spatial inequalities in the city. This study was done to evaluate the role of informal settlements in urban fragmentation of Gonbadʹs spatial structure .The methodology used a combination of analytical methods-descriptive and statistical to analyze the survey data and to make them closer to the research objectives . For data analysis and draw maps and graphs SPSS Excel , and GIS used. Finding showed that most land areas in question have no official municipality document that permits to make such a buildings .However these settlements use maniacal services and facilities like other parts of the city and continue to grow in the city but their turbulent and chaotic aspects , irregular network of passages and the lack of standards for spatial distribution ,impose considerable social and economic problems to urban fragmentation of Gonbad Kavous.