جستار در برخي از مؤلفه‌هاي «مفهوم‌شناسي مرگ» در قرآن‌كريم

A Discussion on Some ontological components of death in Holy Quran

مفهوم مرگ بسيار پيچيده است و وجود مباحث عميق فلسفی، تمايزهای توصيفی و نيز گستردگی طيفی كه در بيان‌ها وجود دارد، شناخت آن را دشوار‌تر كرده‌است. اگرچه اين مهم برای تمام انسان‌ها ضروری است، برای فعالان حوزه‌ی طبابت با اهميت‌تر است، چراكه با مصاديق گوناگون آن مواجه هستند و بسياری از چالش‌های اخلاقی در مورد مباحثی چون مرگ مغزی، اتانازی و پايان حيات، در گروِ معرفت روشنی از مفهوم مرگ است. از طرفی ديگر، دريافت مفهوم مرگ بحثی تجربی نيست و حيطه‌ی دست‌يازی علم پزشكی، شايد تنها ملاك‌يابی مرگ باشد. بر اين اساس، پرداختن به شناخت مفهومی از مرگ، رويكردهای الهياتی را می‌طلبد. لذا بر آن شديم تا در مطالعه‌ای قرآن‌محور، به برخی از مؤلفه‌های «مفهوم‌شناسی مرگ» دست يابيم. اين مطالعه به شيوه‌ی توصيفی- تحليلی غير سيستماتيك، با شيوه‌ی گردآوری و تحليل اطلاعات و با استراتژی جست‌وجوی مفهومی در آيات موضوعی، مؤلفه‌های دوازده‌گانه‌ای را برای مفهوم‌شناسی مرگ ارائه می‌دهد. بدين‌ترتيب، راه ملاك‌يابی و مصداق‌شناسی مرگ از ديدگاه قرآن‌ كريم را باز‌تر می‌كند، لذا پژوهش در اين دو حيطه برای مطالعات آتی پيشنهاد می‌شود.

It is universally acknowledged that death is a complex concept and different factors such as complicated philosophical ideas, contradictory descriptive approaches, and diversity in interpretations add to this complexity. Although a thorough understanding of the notion of death is important for everyone, this concept is of crucial importance to health care providers as they face enormous ethical challenges in the course of their careers. A few instances are controversial issues such as brain death, euthanasia and end-of-life care, where it seems essential to define a set of robust criteria for death. On the other hand, it can be argued that death is not a scientific concept and only different branches of medicine can provide a framework to clarify the subject of death. Therefore, it could be argued that theological approaches may shed some light on this concept. In this article, we aim to extract ontologic components of death mentioned in the Holy Quran, and will move on to propose a set of 12 criteria for death. This may help provide a clear understanding of the concept from the point of view of the Holy Quran, although more research is warranted to further illuminate this complex subject.