بررسي معنايي افعال مركبِ اندام‏بنياد در زبان فارسي: رويكردي شناختي

A semantic study of body-based compound verbs in Persian: A cognitive approach

رويكرد زبان‏شناسي شناختي، كه از درون مكتب صورت‏گرايي در دهه 1970 جوانه زد، شامل چندين نظريه است كه از اصول و مباني مشتركي برخوردارند. معني‏شناسانِ شناختي، همچون ليكاف، درك معاني و مفاهيم را ازطريق شكل‏گيريِ طرح‏واره‏هاي تصوري در ذهن، امكان‏پذير مي‏دانند و معتقدند كه اين تجسم ذهني در ساخت‏هاي زباني انسان منعكس مي‏شود. با بررسي 176 فعل مركب اندام‏بنياد در زبان فارسي، كه برمبناي نگرش دبيرمقدم (1384) گردآوري شده‏اند، چنين به‌نظر مي‏رسد كه هرچند نقش هسته معناييِ افعال مركب در شكل‏گيري طرح‏واره‏هاي تصوري قابل تاييد است، و در واقع، مي‏توان عامل اصلي شكل‏گيري طرح‏واره‏هاي تصوري را «هسته معنايي» افعال مركب دانست، اما رويكرد معني‏شناسي شناختي در توجيه معنايي تمامي افعال مركب، آن‌هم ازطريق به‌دست‌دادنِ طرح‏واره‏هاي تصوري، از كارايي لازم و مطلوب برخوردار نيست.

The present paper is an attempt to show the behavior of 176 body-based compound verbs in Persian, using a cognitive semantics framework, derived from formal linguistics in the 1970s. It focuses on ‘the image schema’. The findings show that the semantic core of a compound verb has the main role in forming the image schema of that verb. However, cognitive linguistics seems to lack absolute efficiency in explaining compound verbs semantically.